371 TBB Dergisi 2024 (173) Candan ALBAYRAK ZİNCİRLİOĞLU bireysel başvuru kararlarında ve bu kararlara atıfta bulunulan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarında yaşam hakkı çerçevesinde pozitif yükümlülük, negatif yükümlülük ve usul yükümlülüğü olmak üzere devlete üç temel yükümlülük getirilmektedir. Anayasa Mahkemesi kararlarında devletin pozitif yükümlülüğü şu şekilde tanımlanmaktadır: Pozitif yükümlülükler kapsamında devletin yetki alanında bulunan tüm bireylerin yaşama hakkını kamu görevlilerinin, diğer bireylerin ve hatta kişinin kendi eylemlerinden kaynaklanabilecek risklere karşı koruma ödevinin bulunması.71 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi bir kararında, devletlere topraklarında yaşayan kişilerin yaşamlarını korumak için gerekli önlemleri almaya yönelik pozitif bir yükümlülük yüklediğini vurgulamıştır.72 Devletin pozitif yükümlülüğü, insan yaşamının etkili olarak korunması için gerekli önlemleri alması hususundaki sorumluluğudur.73 Pozitif yükümlülüğün ortaya çıkması ve bu anlamda bir ihlalden söz edilebilmesi için; öncelikle, bir kişinin hayatına yönelik gerçek ve yakın bir tehlikenin varlığının kamu makamlarınca bilindiği ya da bilinmesi gerektiği durumların olması, böyle bir durumlarda da makul ölçüler çerçevesinde ve sahip oldukları yetkiler kapsamında bu tehlikenin gerçekleşmesini önleyebilecek şekilde kamu makamlarının önlem almakta başarısız olduklarının tespit edilmesi gerekmektedir. Ancak özellikle insan davranışlarının öngörülemezliği, öncelikler ve kaynaklar değerlendirilerek yapılacak işlem veya yürütülecek faaliyet tercihi dikkate alındığında pozitif yükümlülük kamu makamları üzeması ile İlgili Olarak Taraf Devletlere Yüklediği Pozitif Yükümlülükler”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt 7, Sayı 27, Güz 2010, s. 118. 71 Bedrettin Yalçin ve diğerleri, Başvuru No: 2014/16380, 9.1.2018, parag. 43, RG. 14.2.2018 T., 30332 S. (https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/ BB/2014/16380; erişim tarihi: 05.05.2024); Serpil Kerimoğlu ve diğerleri, Başvuru No: 2012/752, 17.9.2013, parag. 51 (https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/ BB/2012/752; erişim tarihi: 05.05.2024); Tüm karar için ayrıca bkz. Bireysel Başvuru Seçme Kararlar 2012-2013, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara 2015, s. 111 vd.; AYM, 6.1.1999 T., 1999/68 E., 1999/1 K. 72 AİHM Kararı, Öneryıldız/Türkiye, Başvuru No: 48939/99, 30.11.2004, parag. 71, 89, 90. (https://hudoc.echr.coe.int/fre#{%22itemid%22:[%22001-67614%22]}; erişim tarihi: 15.05.2024). 73 Ayşe Özkan Duvan, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 2. Maddesi Çerçevesinde Yaşam Hakkının Korunmasında Devletin Yükümlülüğü”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 24, Sayı 2, Aralık 2018, s. 668.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1