67 TBB Dergisi 2024 (173) Muhammed BIÇAKÇIGİL b. Kuvvetlerin Sert Ayrılığı; Başkanlık Sistemi Parlamenter rejimden farklı olarak kuvvetlerin birbirinden sert biçimde ayrılığı başkanlık sisteminin günümüzde tek uygulandığı yer Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’dir. Bu sistemden esinlenen bazı Latin Amerika ülkeleri kurumsal düzenlemeler öngörmüşlerse de hiç birisi sürekliliği sağlayamamıştır.37 Başkan, kongre, federalizm ve yargı; ABD siyasal sisteminin üzerinde durduğu dört sacayağıdır.38 Bu sistemde erkler birbirinden mutlak bir biçimde ayrılmış ve yetki yasama ve yürütme organları arasında paylaştırılmıştır. Bu iki organ hem kaynak hem de varlıklarını sürdürme açısından birbirinden bağımsızdır.39 Yasama ve yürütme her ne kadar birbirlerinin faaliyetlerine kesin olarak katılamasa da başkanın yapacağı bazı önemli atamalarda ve başkan tarafından yapılacak milletlerarası antlaşmalarda “senato onayı” gerekmektedir. Kongrenin yürütme organının faaliyetleri hakkında “meclis araştırması” yapabilme yetkisi, cezai anlamda “meclis soruşturması” yapabilme yetkisi ve yürütmenin ihtiyacı “bütçe için onay yetkisi” ciddi etkileşimlere yol açabilmektedir. Buna karşılık başkanın, kongrenin kabul ettiği kanunları “veto yetkisi” ve “kanun teklif etme” yetkisi yoksa da kongreye “mesaj sunma” hakkı bulunmaktaparlamento müzakere edilecek kanun tasarılarının bütününü tek bir seferde ve bütün halde oylatabilir. Bu sebeple parlamento kanun üzerinde değişiklik yapamaz. Tasarının tamamını kabul etmeli ya da tamamı reddedilmelidir. Esasen bu sistem kanunların kabul aşamasındaki süreci hızlandırmak ve kanunların iç tutarlılıklarını korumak için getirilmiştir. 1949 Alman Anayasası’nda öngörülen “teşrii zorunluluk hali” yönteminde; meclis tarafından usulüne uygun bir şekilde düşürülemeyen hükümete, istediği kanunları çıkarmayan meclisi altı ay süreyle saf dışı bırakma ve kanun çıkarma yetkisi tanınmıştır. Cumhurbaşkanına başvuran başbakan, meclisin feshini sağlar ya da altı ay süreyle bir nevi olağanüstü hâl benzeri “teşrii zorunluluk hâli” ilan ettirerek yasama yetkilerini altı ay süreyle ele geçirir. 1958 Fransız Anayasası’nda öngörülen “giyotin” yönteminde ise; başbakan ve bakanlar kurulu bir tasarı metninin kabulü hakkında hükümetin sorumluluğunu ileri sürerse, izleyen yirmi dört saat içinde bir güvensizlik önergesi sunulmaz ise metin kabul edilmiş sayılır. Gözler, 2014, s. 256-257. 37 Teziç, s. 508. 38 Merve Ünal Açıkgöz, Hasan Tahsin Fendoğlu, Abdul Samet Güller, “Amerika Birleşik Devletlerinde Başkanlığın Düzenleyici İşlemleri”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Ankara 2020, C. 2020, S. 149, s. 225-252. 39 Gözler, 2014, s. 231.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1