5 TBB Dergisi 2024 (174) Burak TAŞ İçtihatları Birleştirme Kararlarının tanımı kadar önemli bir diğer husus da doğru terim kullanımıdır. Mevzuatta ve yargı kararlarında iki farklı kullanım dikkat çekmektedir: “içtihatları birleştirme” ve “içtihadı birleştirme”. 1859 sayılı Şurayı Devlet Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Tadiline ve Tayyına ve Kanuna İlâve Edilecek Bazı Maddelere Dair Kanun m. 15’te “içtihadın tevhidi” terimi kullanılmıştır. 521 sayılı mülga Danıştay Kanunu’nda genel olarak içtihatlar” terimi kullanılsa da m. 45’te aynı madde içinde hem içtihatların birleştirilmesi hem de içtihadın birleştirilmesi ifadesi kullanılmıştır. 2575 sayılı mer’i Danıştay Kanunu’nda genel olarak “içtihatlar” kelimesi kullanılmış ancak mülga Danıştay Kanunu’nda olduğu gibi m. 39’da aynı madde içinde hem içtihad hem de içtihatlar ifadesi kullanılmıştır.7 2797 sayılı Yargıtay Kanunu’nda da “içtihatları birleştirme” ve “içtihatların birleştirilmesi” kelimesi bir yerde geçmekte iken on dört yerde “içtihadı birleştirme” ifadesi geçmektedir. En doğru ve yeknesak kullanım mülga 1600 sayılı Askeri Yargıtay Kanunu’nda yer almaktadır. Bu kanunun her yerinde içtihatların birleştirilmesinden söz edilmiştir. Arapça kökenli, cehdetmek (ele geçirilmesi zor olan bir şey için üstün gayret sarfeylemek)8 anlamına gelen içtihat; tek başına tekildir.9 Kelimenin çoğul şekli içtihadattır.10 İçtihatların birleştirilmesi usulünde, doğası gereği, birden çok içtihadın bire indirgemesi söz konusu olduğu için, çoğul anlam ifade eden “içtihatlar” kelimesinin kullanılması yerinde olacaktır.11 II. İÇTİHATLARIN BİRLEŞTİRİLME USULÜ 1. Genel Olarak İçtihatların Birleştirilmesi Yargıtay, içtihatları birleştirme dışında kanuna aykırı verilen hükümleri bozarken olaya uygulanacak olan kanunun anlamının ne şe7 Mer’i Danıştay Kanunu m. 18’in başlığında “içtihadları” ifadesi kullanılmış, Kanun’un geri kalanında “içtihat” kelimesi kullanılmıştır. Bu açıdan kelimelerde birlik olmayışı da dikkat çekmektedir. 8 İnan, s. 55. 9 Serkan Kızılyel, “Danıştay İçtihatları Birleştirme Usulünün Formel İşleyişi Üzerine”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Ankara 2015, C.28, S. 119, s. 116-117 (dn 3). 10 Ferit Devellioğlu, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Doğuş Matbaası, Ankara, 1970, s. 487 (Aktaran: Kızılyel, s. 116-117 (dn 3)). 11 Kızılyel, s. 116-117 (dn 3).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1