12 Ceza Hukuku Bağlamında Yargıtay İçtihatları Birleştirme Kararları ve İlgili Sorunlar Kanaatimizce İBK’ların yasama faaliyeti niteliğinde olduğu ve yargısal nitelikte olmadığı görüşü yerinde değildir.41 İçtihatları birleştirme kararları ile somut olayda ortaya çıkan uyuşmazlığın giderilmesi amacıyla değil benzer olaylarda olaya uygulanacak hukuk kuralının yorumlanmasında ve belirlenmesinde ülkesel uygulama birliğinin sağlanması amaçlanır.42 Burada, somut olaylarda sübjektif ve olaya özel kararlar değil benzer davalarda uygulama birliğini sağlayabilmek adına objektif ve herkese hitap edecek şekilde genel nitelikte kararlar verilir.43 Genel ve herkese hitap edebilme niteliği ise bu kararları kanun gücünde olduğunu44 göstermektedir; ancak bu kararlar Anayasa gereği Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kanun biçimine çıkarılmadıkları için kanun niteliği taşımamaktadır. Yasama yetkisinin asliliği ilkesi bu kararların kanun olarak değerlendirilmesini engellemektedir.45 Kanunların çıkarılma usulü ile İBK’ların çıkarılma usulleri tamamen birbirinden farklıdır. Kanunlar genel ve soyut düzenlemeler içermekteyken İBK’lar genel ancak somut olaylara özgü soyut düzenlemeler içermektedir. Bu soyutluk ise uygulanması gereken hukuki düzenleme ve bu düzenlemenin yorumlanması noktasındadır. Bu kararların hukuki niteliği en genel ifade ile “yargısal yorum aracı” olarak nitelenebilir.46 Bu kararlar bir yargı organı tarafından verilip somut olaya özgü soyut kural içerdiği için mahkeme kararı niteliğindedir.47 İBK’lar uy41 Benzer yönde bkz. Önder, s. 85. 42 Bilge, s. 278. 43 Bilge, s. 278. 44 Özbek/Doğan/Bacaksız, Muhakeme, s. 86. 45 Aynı yönde Abdullah Batuhan Baytaz, Kanunilik İlkesi Bağlamında Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukukunda Yorum, Oniki Levha Yayınları, İstanbul, 2015, s. 191. 46 Hamide Zafer, Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75), Beta Yayıncılık, 7. Bası, İstanbul, 2019, s. 107; Doktrinde Özgenç, hukukumuzda yorum kararı şeklinde bir karar türü olmadığı, bağlayıcı olanın yorum değil hüküm olduğu, İBK’nın kanunun yorumu olarak kabul edildiğinde de bağlayıcılık açısından problem oluşturduğu gerekçesi ile İBK uygulamasına hukukumuzda son verilmesi gerektiği kanaatindedir. Bkz. Özgenç, s. 78 dn 216. 47 Benzer yönde bkz. Mahmut Koca/İlhan Üzülmez, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2021, s. 52; “İçtihadı birleştirme kararlarının öteki yargı kararlarından ayrılan bir özelliği, bu kararların mevcut bir uyuşmazlığı, belli yargısal yöntemlerle çözümleyen kararlardan olmamasıdır.” Danıştay İBK, 1992/1E., 1993/2K., 10.06.1993T. Karar için bkz. Çıtak, s. 143 (dn 211).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1