235 TBB Dergisi 2024 (174) Mesut KÖKSOY sınırsız değildir. Nitekim Anayasa’nın 35’inci maddesinin 2’nci fıkrasında mülkiyet hakkının kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabileceği açıkça düzenlenmiştir. Ekonomik değere sahip olan her türlü mal varlığı mülkiyet hakkı kapsamında değerlendirilmektedir.25 Bu bağlamda, geçerli bir mazeret göstermeksizin arabuluculuk ilk toplantısına katılmayan tarafın ödemek zorunda kalacağı yargılama giderleri ve mahrum kalacağı vekâlet ücreti de mülkiyet hakkına dâhildir.26 O hâlde, arabuluculuk ilk toplantısına geçerli mazeret göstermeksizin kalınmamanın yaptırımı, mülkiyet hakkına müdahale teşkil etmektedir. B. Hak Arama Özgürlüğü Hak arama özgürlüğü, kişilerin hak arama yoluna başvururken tamamen özgür olmasını ve bir hakkın ihlâl edilmesi hâlinde bu ihlâlin ortadan kaldırılması için başvurulabilecek yolları ifade eder.27 Anayasa’nın 36’ncı maddesinde yer alan, “Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir” hükmüyle hak arama özgürlüğü güvence altına alınmıştır28. Hak arama özgürlüğü ayrıca, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 13’üncü maddesinde “etkili başvuru hakkı” başlığı altında düzenlenmiştir. Bir kimsenin haksızlığa maruz kaldığını ifade edebilmesinin ve uğradığı zararın giderilmesini talep etmesinin en etkili yollarından birisi dava açmaktır.29 Bu nedenle, kişilere hak arama özgürlüğünün gereği olarak dava açma hakkının ve davalı olarak savunma imkânının 25 AYM, T. 01.07.2015, E. 2015/39, K. 2015/62, RG. 15.07.2015, S. 29417. 26 AYM, T. 14.03.2024, E. 2023/160, K. 2024/77, RG. 18.04.2024, S. 32521. 27 N. Tuğçe Bahadır, Hak Arama Hürriyeti Perspektifinden Arabuluculuk, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022, s. 22; İsmail Köküsarı, “Hak Arama Özgürlüğü ve 2010 Anayasa Değişiklikleri”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XV, S. 1, Y. 2011, s. 165. 28 Anayasa’nın 36’ncı maddesinde hak arama özgürlüğünün genel çerçevesi çizilmekte iken 40’ıncı maddesi bireylere daha kapsamlı bir başvuru hakkı tanımaktadır (Bülent Tanör/Necmi Yüzbaşıoğlu, 1982 Anayasası’na Göre Türk Anayasa Hukuku, 19. Bası, Beta Yayınları, 2019, s. 217). 29 Tanör/Yüzbaşıoğlu, s. 220; AYM, T. 14.03.2024, E. 2023/160, K. 2024/77, RG. 18.04.2024, S. 32521.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1