237 TBB Dergisi 2024 (174) Mesut KÖKSOY rılamaz ve engellenemez.38 Aksinin kabul edilmesi hakkın özünün zedelenmesi anlamına gelir.39 Uyuşmazlıkların dostane yöntemlerle çözümünü teşvik edici düzenlemeler yapılabilir.40 Taraflarca çözüm bulunamaması hâlinde ise, bunun devlet tarafından gerçekleştirilmesi gerekir.41 Devletin uyuşmazlığı çözme görevini, tarafları alternatif uyuşmazlık yöntemlerine başvurmaya zorlayarak yerine getirmesi mümkün değildir.42 Bu nedenle, hak arama özgürlüğünün sınırlandırılması bağlamında, dava şartı arabuluculuğa ilişkin düzenlemeler, taraflara ölçüsüz yükümlülükler getirmemelidir.43 Arabuluculuk ilk toplantısına geçerli mazeret göstermeksizin katılmayan taraf hakkında uygulanacak yaptırım, hak arama özgürlüğüne müdahale teşkil etmektedir. Bu bağlamda, söz konusu yaptırımın ölçüsüz olup olmadığı ve hak arama özgürlüğünü ihlâl edip etmediği aşağıda44 ayrıca değerlendirilecektir. C. Mahkemeye Erişim Hakkı Mahkemeye erişim hakkı, bir uyuşmazlığın mahkemeye taşınarak etkili bir şekilde karara bağlanmasını talep etme hakkı olarak ifade edilmektedir.45 Hak arama özgürlüğü kapsamında yer alan mahkemeye erişim hakkı46 için herhangi bir sınırlama öngörülmemiştir. Ancak 38 Özekes, Yaklaşım, s. 125. 39 Özekes, Yaklaşım, s. 125. Hakkın özüne dokunmama sınırlamanın o hakkı etkisiz hale getirecek dereceye varmamasını ifade eder (Köküsarı, Değişiklikler, s. 173). 40 Özekes, Yaklaşım, s. 123; Hakan Albayrak, “Eşitlik ve Tarafsızlık İlkelerinin Zorunlu Arabuluculuk Bağlamında Yeniden Değerlendirilmesi Zorunluluğu”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17 Etik Özel Sayı, 2018, s. 17, dn. 23; Mert Namlı, “İş Mahkemeleri Kanunu Tasarısı Taslağı ile Getirilen Zorunlu Arabuluculuk Kurumunun Medeni Usul Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi”, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği 40. Yıl Uluslararası Toplantısı, Editör: Kübra Doğan Yenisey, 2016, s. 156. 41 Süha Tanrıver, “Hukuk Uyuşmazlıkları Bağlamında Alternatif Çözüm Yolları ve Özellikle Arabuluculuk”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 64, 2006, s. 152; Mutlay, s. 29. 42 Namlı, Arabuluculuk, s. 165. 43 Bahadır, s. 160; Muhammet Özekes, “9. Yargı Paketi Hakkında Görüş ve Değerlendirme”, https://www.hukukihaber.net/9-yargi-paketi-hakkinda-gorus-vedegerlendirme-muhammet-ozekes, E.T. 08.08.2024. 44 Bkz. § V. B. 3. 45 Bahadır, s. 50; AYM, T. 07.11.2013, B. B. No. 2012/791, RG. 05.12.2013, S. 28842. 46 Bahadır, s. 49. Mahkemeye erişim hakkı, hak arama özgürlüğünün vazgeçilmez unsurudur (Burak Öztürk, Hak Arama Özgürlüğü Çerçevesinde Zorunlu İdari İtiraz, Yetkin Yayınları, Ankara, 2015, s. 75).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1