243 TBB Dergisi 2024 (174) Mesut KÖKSOY nırlama, hakkın özüne dokunuyorsa ölçülülük ilkesine aykırıdır.63 Hak arama özgürlüğünü engelleyen ve önemli ölçüde zorlaştıran düzenlemeler hakkın özüne dokunur ve ölçülülük ilkesini ihlâl eder.64 Ölçülülük ilkesi, elverişlilik, gereklilik ve oranlılık olmak üzere üç alt unsurdan oluşur.65 Hak arama özgürlüğünün sınırlandırılmasının ölçülülük ilkesine uygun olup olmadığı denetlenirken meşru bir amaç taşıyıp taşımadığına,66 amacı gerçekleştirmeye elverişli ve gerekli olup olmadığına bakılır.67 Bu bağlamda arabuluculuk ilk toplantısına geçerli mazeret göstermeksizin katılmayan taraf hakkında uygulanacak yaptırımın ölçülülük ilkesine uygun olup olmadığının her bir unsur bakımından ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekir. 1. Elverişlilik Elverişlilik, getirilen sınırlamanın amacı gerçekleştirmeye uygun olması anlamına gelir.68 Elverişlilikten bahsedilebilmesi için sınırlamanın ulaşılmak istenen amaca bir katkısının bulunması gerekir.69 Alınan tedbir, amaca ulaşmayı kolaylaştırıyorsa araç elverişli, zorlaştırıyorsa veya hiçbir etkiye sahip değilse araç elverişsizdir.70 Ancak amacın her durumda gerçekleşmesi zorunlu değildir. Elverişlilik uyarınca, ama63 Bahadır, s. 129; Yüksel Metin, “Temel Hakların Sınırlandırılması ve Ölçülülük: Ölçülülük İlkesi Evrensel Bir Anayasal İlke midir?”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 1, Y. 2017, s. 5; Yücel Oğurlu, “AİHM Kararları ve Türk İdare Hukukunda Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılmasında Bir Yargısal Denetim Ölçütü Olarak Ölçülülük İlkesi”, Prof. Dr. Turhan Tufan Yüce’ye Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, İzmir, 2001, s. 492-493. 64 Bahadır, s. 131; Özekes, Yaklaşım, s. 126; Örücü, s. 146. 65 Metin, s. 7; Oğurlu, s. 486; Mehmet Değirmenci, “Türkiye’de Temel Hak ve Hürriyetlerin Durdurulmasının Anayasal Çerçevesi”, ETÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 10, Nisan, 2020, s. 60, s. 45-72. 66 Namlı, İlişki, s. 1309. 67 Bahadır, s. 131; Metin, 2017, s. 7; Değirmenci, s. 60; Oğurlu, s. 499; Köküsarı, Değişiklikler, s. 177-178. 68 AYM, T. 14.03.2024, E. 2023/160, K. 2024/77, RG.18.04.2024, S. 32521; Metin, s. 7; Değirmenci, s. 60; Oğurlu, s. 509. 69 Değirmenci, s. 60. 70 Metin, s. 8; Manfred Gentz, “Zur Verhältnismässigkeit von Grundrechtseingriffen”, Neue Juristische Wochenschrift, 21. Jahrgang, 2. Halbband, Heft 35, 1968, s. 1604.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1