271 TBB Dergisi 2024 (174) Bahadır DEMİR II. TÜRK MEVZUATI AÇISINDAN TAŞIYICI ANNELIK VE TAŞIYICI ANNELIK SÖZLEŞMESI Türk mevzuatı açısından taşıyıcı annelik, 2238 sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun ile Üremeye Yardımcı Tedavi Uygulamaları ve Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Hakkında Yönetmelik’te yasaklanmıştır. Taşıyıcı annelik uygulamasında, gönüllü ebeveynler ile taşıyıcı anne arasında yapılan anlaşmaya “Taşıyıcı Annelik Sözleşmesi” denir. Her ne kadar Türk mevzuatında taşıyıcı annelik yasaklanmış olsa da bu tür sözleşmelerin TBK kapsamında belirli sözleşme tipleriyle benzerlikleri bulunmaktadır. Bu nedenle, taşıyıcı annelik sözleşmesinin hukuki niteliği de doktrinde tartışmalıdır. Ayrıca, taşıyıcı annelik uygulaması yasak olmasına rağmen, taşıyıcı annelik yoluyla doğan çocuk ile gönüllü aile arasında soybağının kurulması ve çocuğun miras hakkı da doktrinde oldukça tartışmalı olan bir konudur. A. Türk Mevzuatı Açısından Taşıyıcı Annelik Türk mevzuatında taşıyıcı annelik ile ilgili iki düzenleme karşımıza çıkmaktadır. 2018 yılına kadar taşıyıcı anneliğe ilişkin kanuni düzenleme yer almamakta sadece yönetmelikle konuya ilişkin düzenlemeler yer almaktaydı. Öncelikle 2010 yılında yürürlüğe giren mülga Üremeye Yardımcı Tedavi Uygulamaları ve Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Hakkında Yönetmelik (ÜYTE)’in 18. maddesinde taşıyıcı annelik yasaklanmıştır. 2014 yılında ise yürürlüğe giren ve halen yürürlükte olan ÜYTE’de mülga yönetmelikten ayrı bir değişiklik yapılmamıştır. Bu durum her zaman eleştirilmiş Anayasa tarafından güvence altına alınmış olan üreme hakkının sınırlandırılmasına ilişkin düzenlemelerin yönetmelikle yapılmasının kanunilik ilkesine aykırı olduğu ifade edilmiş ve eleştirilmiştir.22 Netice itibariyle kanun koyucu tarafından 2018 yılında kanunilik ilkesine uygun olarak 2238 sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun’a getirilen ek madde 1 ile taşıyıcı annelik açıkça yasaklanmıştır. 2238 sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun’un ek madde 1’inde kanun koyucu, doğal yol22 Keskin, s. 1998. Tüzün Arpacıoğlu, s. 19. Zengin, s. 55.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1