364 Hukuki Açıdan Define Keşfeden Kişinin Hakları lerdir.3 (“Thensaurus est vetus quaedam depositio pecuniae, cuius non exstat memoria, ut iam dominum non habeat.”) Codex Theodosianus’da geçen ve MS. 380 yılına ait bir emirnamede ise define; maliki bilinmeyen bir kişi tarafından oldukça uzun bir zaman önce saklanmış değerli eşyalar (condita ab ignotis dominis tempore vetustiore monilia) olarak tanımlanmıştır.4 Son olarak Roma hukuku açısından II. Leo ve Zeno’nun ortak imparatorlukları döneminde MS. 474 yılında çıkarılan bir başka emirnamede aynı tanım tekrarlanmış; fakat Latince mücevherat ya da geniş anlamıyla değerli şeyler anlamlarını karşılayan monilia kelimesi yerine doğrudan doğruya taşınır anlamına gelen mobilia kelimesi tercih edilmiştir.5 Bu şekilde, Roma hukuku bakımından definenin konusunun yalnızca taşınır eşyalardan oluşabileceği, son dönem düzenlemeleriyle birlikte açık bir biçimde ortaya konulmuştur.6 Roma hukukunun bahsi geçen ifadelerinden yola çıkan çeşitli ülkelerin modern kanun koyucuları da kendi kanunlarında define ile ilgili benzer tanımlamalara yer vermiştir.7 Nitekim Fransız Medeni Kanunu’na (Code civil) göre define; üzerinde kimsenin mülkiyet hakkını ispat edemediği gömüldüğü veya saklandığı yerde tesadüfen bulunan tüm şeyleri ifade etmektedir.8 İtalyan Medeni Kanunu da (Codice civile) Fransız hukukunda yer alan ifadeler ile benzer bir tanımlamaya gitmiş ancak definenin konusunun yalnızca değerli taşınırlar olduğunu 3 Dig. 41.1.31.1 (Paulus libro 31 ad edictum). Ayrıca bkz. Salvatore Di Marzo, Roma Hukuku, çev. Ziya Umur, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1959, s. 260; Özcan Karadeniz Çelebican, Roma Eşya Hukuku, Turhan Kitabevi, 5. Baskı, Ankara, 2015, s. 147; Paul Koschaker/Kudret Ayiter, Modern Hususi Hukuka Giriş Olarak Roma Hukukunun Ana Hatları, Sevinç Matbaası, 2. Baskı, İzmir, 1993, s. 146. 4 Cod. Theo. 10.18.2 (Imppp. Gratianus, Valentinianus et Theodosius). 5 William Warwick Buckland, A Text-Book of Roman Law from Augustus to Justinian, Cambridge University Press, Cambridge, 1921, s. 219. 6 Hill, s. 11-34; Anthony Gordon Guest, The Law of Treasure, Archaeopress, Oxford, 2018, s. 4-5. 7 János Erdödy, “Le sens de l’expression du trésor dans les sources romaines comme la base des réglementations contemporaines”, Iustum Aequum Salutare, 2014 (10), s. 137. 8 Code civil, Art. 716: “Le trésor est toute chose cachée ou enfouie sur laquelle personne ne peut justifier sa propriété, et qui est découverte par le pur effet du hasard.”
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1