365 TBB Dergisi 2024 (174) Mehmet Mert ÖZYILDIRIM (cosa mobile di pregio) hükme bağlamıştır.9 Avusturya Medeni Kanunu (AGBG) defineyi; uzun zaman önce gizlenen ve önceki maliki tespit edilemeyen keşfedilmiş para, mücevher veya yüksek kıymeti haiz diğer eşyalar şeklinde tanımlamaktadır.10 İsviçre Medeni Kanunu (ZGB) m. 723 ve Türk Medeni Kanunu (TMK) m. 772’ye göre de define; “bulunmalarından çok zaman önce gömülmüş veya saklanmış olduğu ve duruma göre artık maliki bulunmadığı kesin olarak anlaşılan değerli şeylerdir”.11 İsviçre ve Türk kanun koyucusu, defineyle ilgili bu tanıma yer verdikten sonra müteakip maddeler olan ZGB m. 724 ve TMK m. 773’de hariç tutma ölçütünü kullanarak hangi eşyaların bahsi geçen kanun hükümlerince define olarak sınıflandırılamayacağını belirtmiştir. Buna göre; ZGB m. 724’de bilimsel değer arz eden bir buluntunun, bulunduğu kanton idaresine ait olacağı öngörülmüş; TMK m. 773’de ise “bilimsel değeri olan sahipsiz doğal şeyler ile eski eserlerin bulunması hâlinde özel kanun hükümleri uygulanır” ifadeleri kullanılmıştır.12 TMK’da atıf 9 Codice civile, Art. 932: “Tesoro è qualunque cosa mobile di pregio, nascosta o sotterrata, di cui nessuno può provare di essere proprietario.” 10 ABGB §398: “Bestehen die entdeckten Sachen in Geld, Schmuck oder andern Kostbarkeiten, die so lange im Verborgenen gelegen haben, daß man ihren vorigen Eigenthümer nicht mehr erfahren kann, dann heißen sie ein Schatz.” İngiliz hukukunda, bir buluntunun hukuken define sayılabilmesi için Kıta Avrupası hukuk düzenlerinden farklı olarak birtakım ek koşullar aranmaktadır. Keza ilgili hukuk düzenince, yalnızca belirli bir yaşın üzerinde olan veya içerdiği metal oranı öngörülen ağırlık düzeylerinin altında olmayan eşyalar define sayılmaktadır. Ayrıntılı bilgi için bkz. Chris Bevan, “A New Definition of ‘Treasure’ under the Treasure Act 1996: Watershed Reform or Missed Opportunity?”, The Modern Law Review, 2024, Vol. 87/2, s. 430-447. 11 Hem İsviçre hem de Türk Medeni Kanunu’nda define; bulunmuş eşyanın (lükata) mülkiyetinin kazanılması üst başlığının içerisinde yer alan bir alt başlık olarak düzenlenmiştir. Ancak definenin şartları ve mülkiyetinin iktisabı hususu, bulunmuş eşya veya diğer taşınır mülkiyeti aslen kazanım sebeplerinden bağımsız niteliktedir. Bu sebeple define ile ilgili hükümlerin, taşınır mülkiyeti kazanım sebepleri içerisinde ayrı ve müstakil bir başlık altında düzenlenmesi yerinde olacaktır. Benzer yönde bkz. Feyzi Necmettin Feyzioğlu, “Lükata ve Define”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1955, C. 20, S. 1-4, s. 169; Döndü Kuşcu, “Hukuki Olarak Define Arayıcılığı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2019, Prof. Dr. Ferit Hakan Baykal Armağanı, C. 25, S. 2, s. 1094, dn. 7. 12 İsviçre, bilimsel değeri olan bazı eşyaların kazanımının, özel hukuk hükümlerine tabi olamayacağı prensibini kanunlarında açıkça belirterek bu açıdan definenin kapsamını daraltan ilk ülkelerden biri olmuştur. Rudolf Hübner, A History of Germanic Private Law, çev. Francis Philbrick, The Lawbook Exchange Ltd, New Jersey, 2000, s. 431.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1