374 Hukuki Açıdan Define Keşfeden Kişinin Hakları rekli nitelikte kültür veya tabiat varlığı olduğu tespit edilirse defineyle ilgili TMK hükümleri uygulanmaz. Zira KTVKK m. 5 gereğince “korunması gerekli taşınır ve taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları Devlet malı niteliğindedir.”43 Kanun gereği kamu malı olan bu taşınırlar, özel hukuk kapsamındaki mülkiyet iktisap kurallarının dışındadır.44 Bu bağlamda; ilgili hükümler gereğince, tarih öncesi ve tarihi devirlere ait, çeşitli bilim dalları açısından belge değeri taşıyan, ait olduğu dönemin sosyal, kültürel, teknik ve ilmi özelliklerini yansıtan korunması gerekli kültür ve tabiat varlıkları kural olarak define statüsünde değildir. Bir taşınırın, bahsi geçen özellikleri haiz olup korunması gerekli nitelikte bulunduğunun tespiti; Korunması Gerekli Taşınır Kültür ve Tabiat Varlıklarının Tasnifi, Tescili ve Müzelere Alınmaları Hakkında Yönetmelik (KKTVY) m. 5 gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı müze müdürlükleri tarafından kurulan değerlendirme komisyonlarınca yapılır.45 Yapılan değerlendirme sonucunda, bulunan varlığın, KTVKK m. 23 kapsamında devlet eliyle korunması gerektiği sonucuna varılırsa bu eserler üzerinde özel mülkiyet kurulabilmesi söz konusu olmayacaktır.46 43 Mehaz kanun olan İsviçre Medeni Kanunu’na göre bu nitelikteki varlıkların mülkiyeti, içinde bulundukları kantonların kamu tüzel kişiliğine aittir. Şu hâlde; İsviçre hukukunda da bilimsel değer arz eden eserlerin, özel hukuk hükümlerine göre devredilmesi ya da emin sıfatıyla zilyetten iyiniyetle veya kazandırıcı zamanaşımı sürelerine uyularak iktisap edilmesi söz konusu değildir. Martin, s. 26; Marc-André Renold, “Le droit de l’art et des biens culturels en Suisse: questions choisies”, Zeitschrift für Schweizerisches Recht, 2010, Vol. 129/1, s. 151. 44 Sirmen, s. 548. 45 KKTVY m. 5: “Taşınır geçici alındısı karşılığı müzeye teslim edilen varlıkların, korunması gerekli kültür ve tabiat varlığı olup olmadığını ve müzeye alınacaklarla alınmayacakları tespit etmek için ilgili müze müdürlüğünce değerlendirme komisyonu kurulur. Değerlendirme komisyonu teşkili için yeterli elemanı bulunmayan müzeler Bakanlıktan ihtisas elemanı talep eder.” Bulunan varlığın, değerlendirme komisyonu tarafından KTVKK m. 23 kapsamında olup olmadığının tespitinde eserin niteliği de dikkate alınır. Başka bir deyişle, komisyon kararları; ilgili varlığın arkeolojik, etnografik ya da güzel sanat eseri niteliğinde olup olmamasına göre değişkenlik gösterebilmektedir. Ayrıntılı bilgi için bkz. Mehmet Mert Özyıldırım, “Taşınır Kültür Varlıklarının Hukuka Uygun Bir Biçimde Devredilebilmeleri Açısından Türk Hukukunda Kabul Edilen Yöntemler”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2022, C. 26 S. 3, s. 393-424. 46 Sabih Kanadoğlu, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 3. Baskı, Ankara, 2007, s. 195-196; Nusret İlker Çolak, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, 2. Baskı, İstanbul, 2015, s. 798.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1