376 Hukuki Açıdan Define Keşfeden Kişinin Hakları jimlere bağlanmıştır. Bu düzenleme gereğince, bir kişi kendi arazisinde define bulduğu takdirde bulduğu definenin tamamının, başka bir kişinin arazisinde bulması halinde ise yalnızca yarısının maliki olacağı kabul edilmiştir. Bu ihtimalde, keşfin yapılmasıyla birlikte taraflar arasında hukuken (ipso iure) bir tür paylı mülkiyet ilişkisi kurulmakta ve defineyi bulan ile mülk sahibi, tüm buluntu üzerinde yarı yarıya malik olmaktadır.49 Roma hukukunun temel prensiplerini takip eden Alman Medeni Kanunu (BGB) ve Fransız Medeni Kanunu’nda da (Code Civil) Hadrianus’un define ile ilgili hükümleri benimsenmiştir. Buna göre; şayet bulan kişi kendi mülkünde define bulursa, definenin tamamına tek başına malik olmakla birlikte, üçüncü bir kişinin taşınır ya da taşınmazında bulursa, bulunan eşyanın mülkiyetinin yarısı keşfedene yarısı da mülk sahibine ait olmaktadır.50 Kıta Avrupası hukukuna nazaran farklı gelişim aşamaları geçiren ve yerleşik örf adetlerin büyük ölçüde hukuki düzenlemelerde esas alındığı İngiliz hukukundaysa define, doğrudan doğruya hanedana aittir.51 Son olarak İsviçre ve Türk hukukunda benimsenen iktisap kurallarına göre define; içinde bulunduğu taşınır ya da taşınmaz malikine ait olur. Bir hukuk politikası tercihi sonucu benimsenen ilgili iktisap biçiminde, definenin mülkiyetinin kazanımı malik açısından aslen ve derhal gerçekleşir.52 Kıymetli eşyayı bulan kişiye ise yalnızca definenin yarısını aşmayacak bir miktarda ödül verileceği karara bağlanmıştır.53 Dolayısıyla, eğer bulan kişi defineyi mülk sahibine teslim etmeyip alıkoyarsa kendisine, malik tarafından bir istihkak davası açılabilir.54 Ancak bahsedilen paylaşım yönteminin, kural olarak, definenin bizzat mülk sahibi ya da üçüncü bir kişi tarafından tesadüfen bulunması haline özgü olduğu vurgulanmalıdır. Zira definenin bilinçli bir arama 49 Söğütlü, s. 684; Karadeniz Çelebican, Roma Eşya Hukuku, s. 147; Erdoğmuş, s. 87; Hill, s. 12; Şakir Berki, “Romada Aynî Haklar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1948, C. 5, S. 1, s. 358. 50 Hübner, s. 60. 51 Bevan, s. 431-432. 52 Şeref Ertaş, Yeni Türk Medeni Kanunu Hükümlerine Göre Eşya Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 6. Baskı, Ankara, 2005, s. 455. 53 Esener/Güven, s. 343; Oğuzman/Seliçi/Oktay-Özdemir, s. 757; Eren, s. 513-514; Sirmen, s. 548; Saymen/Elbir, s. 449. 54 Akipek/Akıntürk/Ateş, s. 599; Ayan, s. 584.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1