378 Hukuki Açıdan Define Keşfeden Kişinin Hakları ve Fransız Medeni Kanunları’ndaki benzer hükümlere nazaran kısıtlı bir nitelik arz etmektedir. Zira TMK’da diğer ülkelerin muadil düzenlemelerinden farklı olarak, bulan kimseye, bulduğu mal üzerinde bir ayni hak tanınmamış ve kişinin yalnızca mülk sahibine karşı ileri sürebileceği bir şahsi hakka sahip olduğu kabul edilmiştir. Bu şahsi hakkın sınırı da yine kanun koyucu tarafından definenin değerinin yarısı olarak takdir edilmiştir. Fakat defineyi bulan kişi, bunu kendi mülkü içerisinde keşfederse bu halde zaten mülkiyet hakkına sahip olacağı için ayrıca bir ödül alacağı hususu gündeme gelmez. Bu sebeple definenin, bulunduğu yerin maliki tarafından değil; fakat intifa ya da oturma hakkı sahibi, kiracı veya herhangi bir üçüncü kişi tarafından tesadüfen bulunması durumunda özel hukuk kaynaklı bir ödül alacağı doğmaktadır.58 Bu alacağın, resen dikkate alınması mümkün olmayıp; doğrudan doğruya bulan kişi tarafından mülk sahibinden talep edilmesi gerekmektedir.59 Ayrıca özel hukuk alacağı mevzu bahis olduğu için ödülün miktarı noktasında ihtilaf halinde hukuk mahkemeleri görevli ve yetkilidir.60 B. Bulan Kişi Kavramı ve Ödüle Hak Kazanacak Kişinin Niteliği TMK ve ilgili mevzuatımızda ödüle hak kazanacak kimsenin kim olduğu ve kanundan doğan şahsi alacak hakkının hangi an elde edileceği hususlarına ayrıntılı bir biçimde yer verilmemiştir. Dolayısıyla mevzuatımızda, defineyi bulan kişi sıfatının; değerli eşyayı ilk gören, ilk defa define olduğunu fark eden ya da malı ilk kez zilyetliğine geçiren kişilerden hangisine ait olduğu açık değildir. Kanaatimizce bu sıfat; definenin bulunduğu taşınır veya taşınmaz malikine ya da kolluk kuvvetlerine haber verilmesi, buluntunun kaybolması ya da zarar görmesinin engellenmesi gibi amaçlarla mal üzerinde ilk defa doğrudan doğruya fiili hâkimiyet tesis eden kimseye aittir.61 Keza ödül hakkının, malı ilk gören veya onun bir define olduğunu fark eden kimseye tanınması halinde çeşitli ispat sorunları ortaya çıkacaktır. İspat hukuku açısından yaşanabilecek bu yöndeki olası sorunların önüne geçebil58 Kurtoğlu, s. 368; Gürsoy/Eren/Cansel, s. 683. 59 Esener/Güven, s. 343. 60 Erdoğan, s. 532. 61 Benzer yönde bkz. Hill, s. 49.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1