382 Hukuki Açıdan Define Keşfeden Kişinin Hakları Ruhsatın kimin adına düzenlendiği hususu bilhassa defineyi bulan kişi sıfatının kime ait olacağı ve ödüle kimin hak kazanacağı noktasında önem arz etmektedir. Şöyle ki Türk hukukunda bilinçli bir şekilde define araması yapıldığı takdirde defineyi bulan kişi sıfatı, doğrudan ruhsat sahibi işverene ait olmaktadır. Başka bir ifadeyle; arama faaliyetleri sırasında definenin, ruhsat sahibi kişi haricinde kazı operatörü, kepçeci ya da arama çalışmalarına yardım etmek isteyen gönüllüler tarafından bulunması durumunda bu kimseler, hukuken, defineyi bulan kişi sıfatını kazanamaz. Çünkü bu kişiler ile ruhsat sahibi define arayan kişi arasında hizmet, vekâlet veya vekâletsiz iş görme şeklinde özel bir hukuki ilişki bulunmaktadır.71 Dolayısıyla bu kimseler, kendi ad ve hesaplarına değil; fakat ruhsat sahibinin ad ve hesabına define arama faaliyetlerine katılmaktadır. Nihayet Yargıtay da hukuki anlamda defineyi bulanın ve dolayısıyla ikramiye almaya hak kazanacak kişinin, işçileri istihdam eden ruhsat sahibi kimse olduğunu belirtmiştir.72 DAY m. 18 gereğince, define araştırması sonucunda bir bulguya rastlanırsa öncelikle, buluntunun ekonomik değeri, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca tespit edilir.73 Sonrasında ise bulan kişiye, tespit edilen değer üzerinden bir ödül verilmesi hususu gündeme gelecektir. Her ne kadar bu şekilde bulunan tüm definelerin değer tespiti doğrudan da özel olarak Yönetmelik metnine dâhil edilmiştir. Konuyla alakalı ayrıntılı bilgi için bkz. Kuşçu, Define Arama Yönetmeliğinde Yapılan Değişiklikler, s. 93-114. 71 Sirmen, s. 548; Oğuzman/Seliçi/Oktay-Özdemir, s. 757. 72 Kararlar için bkz. Feyzioğlu, s. 189. 73 Bu tespit, definenin bulunduğu yerin mülkiyet sahibinden bağımsız olarak her halükarda Hazine tarafından yapılır. Dolayısıyla arama faaliyetleri sonucunda define, özel kişilere ait bir mülk içerisinde bulunsa dahi buluntunun değerine mülk sahibi karar veremez. Öte yandan, define aramasının, define aranacak yere en yakın müzeden görevlendirilecek iki ihtisas elemanının denetiminde yapıldığı belirtilmelidir. (DAY m. 11) Buluntunun, bu kişiler tarafından kültür ve tabiat varlığı olabileceği şüphesine varılırsa arama faaliyetleri derhal durdurulur ve durum Kültür ve Turizm Bakanlığı’na iletilir. Sonrasında Bakanlık tarafından kurulacak üç kişilik bir uzman heyetince yapılacak değerlendirmeler sonucunda buluntunun gerçekten de kültür veya tabiat varlığı olduğu kanaatine varılırsa ilgili eser müzelere teslim edilecektir. Ancak buluntunun define olduğu sonucuna ulaşılırsa taşınır, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca değer tespitinin yapılması amacıyla Hazine ve Maliye Bakanlığı’na teslim edilir. Bkz. DAY m. 17; Eren, s. 514, dn. 90. Ruhsat sahibi bulan kişinin özel hukuk kaynaklı ödül alacağı da yalnızca buluntunun, define olarak nitelendirilmesi halinde bahis konusu olacaktır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1