383 TBB Dergisi 2024 (174) Mehmet Mert ÖZYILDIRIM doğruya Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yapılsa da ruhsat sahibinin ödül alacağının muhatabı, Bakanlık değil definenin bulunduğu yerin mülk sahibidir. Zira bu halde de ödül alacağını ortaya çıkaran hukuki ilişki, ruhsat sahibi kişiyle definenin maliki arasında kurulmaktadır. Ancak talep edilebilecek ödül miktarları bakımından Define Arama Yönetmeliği’nde, Türk Medeni Kanunu’ndaki genel hükümlere nazaran farklı ihtimalleri kapsayacak biçimde daha ayrıntılı paylaşım usulleri öngörülmüştür. Ayrıca TMK’dan farklı olarak ruhsat sahibinin yanı sıra Hazine’ye dahi mülk sahibinden belirli durumlarda ödül talep edebilme imkânı sağlanmıştır. Define Arama Yönetmeliği uyarınca; definenin bulunduğu taşınır ya da taşınmaz, Hazine’ye aitse, değerinin % 50’si ödül olarak ruhsat sahibi kimseye verilecektir. Böylesi bir durumda, buluntunun mülkiyeti Hazine’ye ait olacağı için şahsi nitelikteki ödül alacağı da doğrudan Hazine’den talep edilir.74 Şayet define, özel kişilere ait olan bir mülk içerisinde bulunursa değerinin %40’ı ruhsat sahibine, %50’si de Hazine’ye verilecektir (DAY m. 18). Bu şekilde doğrudan Yönetmelik hükümlerince; ruhsatı düzenleten, kazı ve sondaj faaliyetlerini denetlemek üzere personel gönderen ve buluntunun değerini tespit ettiren devlete de definenin değeri üzerinden bir tür ödül alacağı tanındığı görülmektedir. Bakanlık tarafından tespit edilen kıymet oranında oluşan ödül alacağı taleplerini, mülk sahibinin yerine getirmesi gerekmektedir. Böylelikle pratikte, buluntunun maliki olan mülk sahibinin malvarlığındaki artış, yalnızca definenin gerçek bedelinin %10’u kadar olmaktadır. İlgili ödülün malik tarafından nakden verilmesi mümkün olduğu gibi aynen ödenmesinde de hukuken bir engel yoktur.75 D. İzinsiz Şekilde Define Aranması Define bulma saikiyle bilinçli bir araştırma faaliyetinde bulunulmak isteniyorsa mutlaka yukarıda belirtilen prosedürlere uyularak ruhsatlı bir biçimde arama yapılmalıdır. Aksi halde, KTVKK uyarın74 Erdoğan, s. 530. 75 Definenin, doğrudan ruhsat sahibinin mülkünde bulunmasına ilişkin açık bir düzenleme olmamasına karşın, kanaatimize bu ihtimalde ruhsat sahibi, yalnızca Hazine’ye karşı buluntunun değerinin %50’sine tekabül edecek bir meblağı ödül alacağı olarak ödemekle yükümlüdür.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1