384 Hukuki Açıdan Define Keşfeden Kişinin Hakları ca, izinsiz define arayan kişiler için öngörülen çeşitli cezalar ile karşı karşıya kalınacaktır. Nitekim bahsi geçen Kanun’un “izinsiz araştırma, kazı ve sondaj yapanlar” üst başlığını taşıyan 74/1. maddesinde “kültür varlıkları bulmak amacıyla, izinsiz olarak kazı veya sondaj yapan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır. Ancak, kazı veya sondajın yapıldığı yerin, sit alanı veya bu Kanuna göre korunması gerekli başka bir yer olmaması halinde, verilecek cezanın üçte biri indirilir” hükmü yer almaktadır. Kanunun 74/2. maddesindeyse izinsiz olarak define araştırma suçu düzenlenmiş ve bu kimselerin üç aydan iki yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacakları kararlaştırılmıştır.76 Her ne kadar Kanun’un lafzı dikkate alındığında, KTVKK m. 74/1 ile izinsiz kültür varlığı bulmaya çalışanlara, m. 74/2 ile ise izinsiz define araştıranlara ceza verileceği anlamı çıksa da doktrin ve yargı kararlarındaki hakim görüşe göre, kültür varlığı ve define kavramları her iki suç tipini birbirinden ayırmada esas alınacak bir kriter değildir.77 Bizim de katıldığımız ilgili görüş uyarınca; KTVKK m. 74/1 ile kültür varlığı veya define bulmak amacıyla izinsiz kazı ve sondaj faaliyetlerine fiilen başlayanlar, m. 74/2 ile ise kazı veya sondaj faaliyetlerine henüz başlayamayıp kültür varlığı ya da define bulma amacıyla izinsiz araştırma yapanlar cezalandırılmaktadır. Bundan ötürü, define arama saikiyle ruhsatsız bir biçimde kazı ve sondaj yapan kimseler de KTVKK m. 74/1 kapsamında suç işlemiş olmaktadır.78 76 KTVKK m. 74/4’de izinsiz define arama suçunun indirim sebepleri düzenlenmiştir. Buna göre; “izinsiz olarak define araştıran kişinin, hakkında kovuşturma başlayıncaya kadar kendisini bu fiili işlemeye gerekli cihazları temin etmek suretiyle sevk eden kişilerin kimliklerini açıklaması ve yakalanmasını sağlaması hâlinde, mahkeme verilecek cezada indirim yapabileceği gibi, ceza verilmesine yer olmadığına da karar verebilir.” 77 Yağcı/Taş/Kılıç, s. 719; Erhan Günay, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasasındaki Suçlar, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024, s. 245. 78 Bkz. “Kolluk kuvvetleri tarafından, kaçak kazı yapıldığı ihbarının alınması üzerine, olay yerine gidildiği, olay mahallinde yapılan incelemede, 1 metre genişliğinde, 9 metre derinliğinde bir alanın kazılmış olduğunun tespit edildiği… sanıkların tüm savunmalarında altın ve define bulmak amacıyla geldiklerini beyan ettikleri ve kültür varlığı bulmak amacıyla hareket ettiklerine dair delil olmadığı gerekçeleri gösterilerek 2863 sayılı Kanun’un 74/2. maddesi uyarınca, sanıkların cezalandırılmasına karar verilmesi, Kanuna aykırı olup…” Y. 12. CD, T. 6.11.2014 E. 2013/25577 K. 2014/22119 (Lexpera). Kazı ve sondaj faaliyetleri çoğunlukla bir alet kullanımını gerektirse de bu husus, suçun oluşumu açısından zorunlu bir koşul değildir. Alet kullanılmaksızın el ile yapılan kazı faaliyetleri açısından da KTVKK m. 74/1 tatbik edilebilir. Bkz. Yağcı/Taş/Kılıç, s. 635.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1