403 TBB Dergisi 2024 (174) Utku SARUHAN Dalgalı ekonomik seyirlerin yarattığı risk olgusu, piyasalarda işlem gerçekleştiren katılımcılarda korunma ve bu riskten fayda sağlama açısından bir değerlendirme yapılması ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Nitekim ekonomik anlamda risk, piyasa katılımcıları için olumsuz yanları olduğu kadar ekonominin gelişmesi için varlığı zorunluluk taşıyan bir olgudur. Her türlü finansal kuruluş ve işletme, yüklenilen riskin sonuçları ile karşı karşıya olmalarına rağmen, aynı zamanda riskin getireceği potansiyel finansal getiriler, işletmelerin finansal risklerin içine girme iştahını arttırmaktadır.7 İşlemin riski ile olası getirisi arasında doğru orantı bulunmasına karşın, finansal tüketicilerin çoğu bu risklerin yaratabileceği zararlardan korunma eğilimi içerisinde hareket etmektedir. Bu nedenle ekonomik işleyiş içerisinde finansal tüketicilerin riski aktarmasına ve paylaştırmasına yönelik çeşitli ekonomik enstrümanlar kullanıma sunulmuştur. Türev araçlar, başlangıçta esas olarak tarımsal ürünlerin teminini güvence altına almak ve çiftçilerin ürünlerini doğal afetlerin yol açtığı fiyat dalgalanmalarına karşı korumak için oluşturulan ürünlerdir.8 Zamanla türev araçlar, korunma saikinin yanı sıra, hızlı şekilde yüksek getiri sağlamaya imkân veren enstrümanlar olarak da kullanılmaya başlanmışlardır. Türev araçlar, işlevleri itibarıyla riskin bir taraftan, riski üstlenmeye daha istekli diğer tarafa aktarılmasına yönelik oluşturulmuş araçlardır.9 İstekli olan karşı taraf, sigorta sözleşmelerine benzer şekilde, üstlendiği riske karşılık kendi getirisini arttırmak amacıyla bir sözleşme ilişkisi içine girme niyeti içerisindedir.10 7 Laucius, Gediminas, “Potential Impact of the New Post–Crisis Regulatory Approach to Financial Derivatives”, European Bussiness Law Review, Yıl: 2014, 25(5), s. 681 – 726, s. 681. 8 Yusuf Gökhan Penezoğlu, Hukuki Yönleriyle Vadeli İşlem Sözleşmeleri, Kazancı Yayınevi, İstanbul, 2004, s. 6. 9 Alan N. Rechtschaffen, Capital Markets, Derivatives and the Law: Evolution After Crisis, Oxford University Press 2009, s. 159; David C. Sienko, “The Aftermath of Derivatives Losses: Can Sophisticated Investors Invoke the Suitability Doctrine against Dealers under Current Law”, DePaul Business Law Journal Fall/Winter 1995, 8 (1) s. 105 – 132, s. 108. 10 Rechtschaffen, s. 159; Sienko, s. 108; Rhett G. Campbell, “Energy Future and Forward Contracts, Safe Harbors and The Bankruptcy Code”, American Bankruptcy Law Journal, 2004, 78(1), s. 1 – 56, s. 3.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1