409 TBB Dergisi 2024 (174) Utku SARUHAN Kredi türevlerinin başlıca türleri,31 Toplam Getiri Swapları (Total Return Swaps – TRS), Kredi Spread Opsiyonları (Credit Spread Options – CSO), Krediye Dayalı Tahviller (Credit – Linked Notes – CLN), Teminatlı Borç Yükümlülükleri (Collateralized Debt Obligations – CDO), Kredi Temerrüt Opsiyonu (Credit Default Option) ve Kredi Temerrüt Swap (Credit Default Swaps – CDS) sözleşmeleridir. Kredi türevlerin sayısı ve kullanımı her geçen gün artmakla birlikte, en popüler kredi türev sözleşmeleri kredi swapları olarak da anılan Credit Default Swaps (CDS) ile Total Return Swaplarıdır (TRS).32 D. Türev Sözleşmelere İlişkin Temel Kavramlar Piyasalarda ihtiyaçlara yönelik olarak geliştirilen yeni uygulamalar, türev sözleşmeler için kendi jargonunu ve teamüllerini barındıran yeni bir literatür yaratmıştır. Bu uygulamalar, hukuki açıdan farklı sonuçlar doğurabilmektedir. Türev sözleşmeler, organize ve organize olmayan piyasalarda işlem görürler. Tezgâhüstü organize olmayan piyasalarda taraflar her türlü iletişim imkânı ile türev sözleşmeleri esnek bir şekilde iki taraflı olarak kurabilirler.33 Bu sözleşmeler, sözleşme serbestisi içerisinde kurulmaktadır. Tezgâhüstü türev sözleşmelerde ise tarafların kredi ris31 Cousy, s. 231. 32 Schuyler K Henderson, “Credit Derivatives and Operational Risk, or Why a Credit Default Swap is Not Like a Bond”, Law and Financial Markets Review, 2007, 1(1) s. 31 – 44, s. 31; International Organization of Securities Commissions, The Credit Default Swap Market Report FR04/12 June 2012, (IOSCO Report), s. 1; Wurz, s. 6; Apak/Uyar s. 179; Nadire Ebru Buz/Güray Küçükkocaoğlu “Ülke Kredi Temerrüt Takas (CDS) Primini Etkileyen Faktörler, Türkiye Uygulaması”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 25(1), s. 27 – 52, s. 30. Bu iki tür türev sözleşme, referans sözleşmenin tarafları arasındaki ödeme akışının kredi tabanlı bazı varlıkların veya yükümlülüklerin fiyat hareketlerine ve ifa edilme durumlarına bağlı bir ödeme değişimini temel almaktadır (Gibson s. 387). 33 Türev sözleşmelerde iş akışı takas ve mutabakat olmak üzere iki aşamada ele alınmaktadır. Takas (Kliring/Clearing), alacaklının ve borçlunun eşleşen emirleri neticesinde, karşılıklı mahsuplaşmaların tamamlanarak net bir şekilde borçların ve alacakların belirlenmesi sürecini ifade etmektedir. Mutabakat (Uzlaşma/Settlement), kliring sonucu ortaya çıkan netleştirmenin taraflar arasında fiziken ya da hesaben aktarım süreçlerini ifade etmektedir. Settlement (Mutabakat) işlemleri merkezi saklama kurumları nezdindeki hesaplara ilişkin mutabakat sistemleri (Örn. EMKT) ve ödeme sistemleri (Örn. EFT) aracılığıyla gerçekleştirilir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1