410 Türev Sözleşmeler Hukuku: Yeni Bir Hukuk Dalı Olabilir mi? kini ve hukuki riski bertaraf etmeleri amacıyla ISDA Master Agreement gibi standart olarak hazırlanan standart sözleşme şablonları temelinde yürütülmektedir.34 ABD’de başlayan 2008 Krizinde finansal tüketicilerin bankalardan kullandıkları konut kredileri (mortgage) temel alınarak finansal kuruluşlar arasında kurulan tezgâhüstü işlemler, konut kredilerindeki krizin etkisiyle, büyüklükleri ve içerdikleri riskler yönünden büyük bir domino etkisi yaratmış ve bu durumun dünya ekonomisinde yarattığı ciddi dalgalanma ile büyük zararlar doğurmuştur. Bu döneme kadar geniş bir serbesti içerisinde olan türev araçların yeteri kadar regülasyona tâbi tutulmadığı yönünde tartışma doğmuştur. Türev sözleşmeler, riskten korunma ve riskin yönetilmesi hususunda önemli rol oynamalarına karşın, finansal piyasalar ve ekonomik istikrar açısından bu araçların yıkıcı olabilecek düzeyde bir tehdit oluşturduğu görüşü finansal çevrelerde ciddi taraftar bulmuştur.35 Bu durumu 34 Türev araçların regülasyonu konusu 2008 Krizi sonrası finansal piyasalarda önemli tartışmaların başında gelmiş ve 1990’lardan bu yana türev araçların işlem hacminde meydana gelen aşırı büyüme, getirilen düzenleme yükü neticesinde, büyüme ivmesi duraksamaya uğramıştır. Gerek ulusal ve uluslararası regülasyonlar gerekse risk unsurlarının önüne geçilmesi amacıyla finansal kuruluşların bir araya gelmesi ile oluşturulan International Organization of Securities Commissions (IOSCO) ve ISDA kuruluşlarının tezgâhüstü türev sözleşmelerin standardize edilmesine ilişkin çalışmaları türev araçlara bir düzen getirmiş ve bu durum türev sözleşmelerinin içeriğini ve piyasalarını doğrudan etkilemiştir. Tezgâhüstü piyasalarda, finansal kuruluşlar arasında yapılmasının sonucu olarak, taraflar arasında ileriki dönemde akdedilecek sözleşmelerin temel hatlarını belirlemek üzere bir ana sözleşme (master agreement) imzalanması yaygın bir uygulamadır. Taraflar akdedecekleri bireysel sözleşmede sadece sözleşmenin kararlaştıracakları unsurlarını (dayanak/referans varlık, vade tarihi, referans kuruluş, kavramsal anapara, sonlandırma yöntemi, kredi olayı ve fiziksel teslim talebi bildirim şartları, kredi olayı ve türleri, prim ödeme zamanları vb.) belirlemektedirler. 35 2008 Krizinde Lehman Brothers, Bear Stearns, American International Group (AIG) gibi birçok büyük yatırım bankacılığı ve sigorta şirketleri, ipotek menkul kıymetleri üzerine CDS sözleşmelerinde satıcı olarak alacaklılara koruma tesis etmişlerdir. Mortgage kredilerinin geri dönüşlerinde yaşanan sorunlar neticesinde, bu şirketler alacakları koruma altına alacak gücü yaratamamışlar ve iflâsın eşiğine gelmişlerdir. Bu durumda ABD Hükümeti bu şirketleri kurtarmak zorunda kalmış ve bu durum kamuoyunda büyük tepkilere sebep olmuştur. American International Group (AIG) gibi eski bir geçmişe sahip, büyük bir sigorta şirketinin CDS sözleşmelerinden kaynaklı olarak iflâs etmesi, CDS Swaplarının küresel finansal krizinin müsebbibi olarak gösterilmesi sonucunu doğurmuştur (Didik Siswantoyo/Lakshmi Karri, Impacts of Introduction of Central Counterparties on
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1