414 Türev Sözleşmeler Hukuku: Yeni Bir Hukuk Dalı Olabilir mi? içinde yer almaktadır (m. 3/1–ş).46 Kanun, türev araçları üç kategori halinde ele almış ve türev araçlar kategorisine Kurulca belirlenen bu kapsamdaki diğer araçların da dâhil olduğunu belirtmiştir (m. 3/1–u). İlk kategoride, “1) Menkul kıymetleri satın alma veya satma veya birbirleri ile değiştirme hakkı veren türev araçları,” ifadesi ile opsiyon ve opsiyon türevleri ele alınmaktadır.47 İkinci kategoride “2) Değeri, bir menkul kıymet fiyatına veya getirisine; bir döviz fiyatına veya fiyat değişikliğine; faiz oranına veya orandaki değişikliğe; bir kıymetli maden veya kıymetli taş fiyatına veya fiyat değişikliğine; bir mal fiyatına veya fiyat değişikliğine; Kurulca uygun görülen kurumlarca yayınlanan istatistiklere veya bunlardaki değişikliğe; kredi riski transferi sağlayan, enerji fiyatları ve iklim değişkenleri gibi ölçüm değerleri olan ve bu sayılanlardan oluşturulan bir endeks seviyesine veya seviyedeki değişikliğe bağlı olan türev araçları, bu araçların türevlerini ve sayılan dayanak varlıkları birbirleri ile değiştirme hakkı veren türevleri,” ifadesiyle pek çok türev ürün kapsama dâhil edilmiştir. Bu maddede swapla birlikte, swaption ve future–option gibi, türev sözleşmelerin dayanak varlık olarak kabul edildiği türev sözleşmelere ilişkin hukuki altyapı teşkil edilmiştir. Üçüncü ve son grup olarak 2010 yılından itibaren finans çevrelerinde işlerlik kazanan kaldıraçlı işlemler türev araç kategorisine dâhil edilmiştir.48 Sermaye piyasası aracı olarak türev sözleşmelerin, 6362 sayılı SPK’ya tabi olmasının bir sonucu olarak sözleşmede yer alan dayanak 46 Aynı yönde düzenlemeler MTK Genel Yönetmeliği m. 4/1 – p; Hizmet Esasları Tebliği (III–37.1) m. 3/1–ö. 2499 sayılı mülga SPK’nın m. 3(b) hükmünde sermaye piyasası araçları menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları şeklinde ikili bir ayrım tercih edilmekteydi. 6362 sayılı SPK ile daha ayrıntılı bir düzenlemeye yer verilmiştir. 47 6362 sayılı SPK m. 3/I–u. Menkul kıymet; SPK’da belirtildiği üzere, payları pay benzeri kıymetleri, depo sertifikalarını, borçlanma araçları ve benzeri varlıkları içine alan bir kavramdır. 48 Hizmet Esasları Tebliği (III–37.1) m. 26 hükmünde “döviz, kıymetli maden, kıymetli taş, mal veya diğer varlıkların fiziki olarak alım satımı” ve “Gerçek ve/veya tüzel kişilerin kendi aralarında bir yatırım kuruluşu aracılığı olmaksızın gerçekleştirdiği, ticari veya mesleki faaliyet sayılamayacak nitelikteki türev araç alım satım işlemleri” türev araç işlemi kapsamı dışında sayılmıştır. Kaldıraçlı işlemler hakkında daha fazla bilgi için bkz. Hanım Yıldırım Soysal, Sermaye Piyasası Hukukunda Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Ana Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2018.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1