427 TBB Dergisi 2024 (174) Utku SARUHAN B. Türev Sözleşmeler Hukukunun Kaynakları Türev sözleşmeler hukukunun bir hukuk dalı olarak asli ve yardımcı (tali/ikincil) kaynaklarının belirlenmesine yönelik bir çalışma için dünyadaki durumu ele almak gerekmektedir. Türev sözleşmelere ilişkin olarak dünya çapında etkili bir uluslararası anlaşmaya yönelik bir kamuoyu henüz oluşmamıştır. Bu kapsamda asli kaynak olarak kabul edilecek nitelikte uluslararası nitelikte bir anlaşma bulunmamaktadır. 24 – 25 Eylül 2009’da düzenlenen G–20 Pittsburg Liderler Zirvesinde, 2008 Küresel Krizinin etkisiyle, finansal piyasalardaki risklerin kontrol altına alınmasına ve tezgâhüstü türev piyasalarının iyileştirilmesine yönelik karar alınmıştır.93 Bu amaçla standartlaştırılmış tezgâhüstü türev sözleşmelerinin, borsalarda ve elektronik işlem platformlarında işlem görmesi, merkezi takas kuruluşu aracılığıyla yapılması ve yüksek sermaye yeterlilik oranlarına tabi kılınması ve raporlanması, türev piyasalarda şeffaflığı artırarak sistemik riskin azaltılması hedeflenmiştir.94 Bu kararlar doğrultusunda ABD’de Dood Frank Act Düzenlemesi, ABD’de EMIR ve MiFID II düzenlemeleri oluşturularak yürürlüğe girmiştir. Bu düzenlemeler ulusal hukuk sistemleri için asli kaynak niteliği taşımaktadır. Dünyada türev işlemlerin bu ülkeler üzerinde gerçekleştiği ve etki alanlarının büyüklüğü göz önüne alındığında, ulusal ve uluslarüstü nitelikteki bu tip düzenlemelerin asli kaynak olarak nitelendirilebileceği kanaatindeyiz. Ulusal bazda bakıldığında, türev sözleşmelere ilişkin olarak düzenlemelerin sermaye piyasası kanunlarında yer aldığı görülmektedir. Türev ürünler bir sermaye piyasası ürünü olarak değerlendirildiğinden, bir sermaye piyasası aracı olarak değerlendirilmekte ve sermaye ve Sonuçları”, Prof. Dr. Ömer Teoman’a 55. Yaş Günü Armağanı, İstanbul, 2002, Birinci Cilt, s. 671 – 696; Reha Tanör, Türk Sermaye Piyasası: Taraflar, Beta Basım, İstanbul, 1999; Yasaman Hamdi, Menkul Kıymetler Borsası Hukuku, İstanbul, 1992. 93 Türev ürünlere ilişkin düzenleme patlaması 2008 krizi sonrası meydana gelmekle birlikte, bu dönem öncesinde ABD’de CEA, CFMA, SEC gibi düzenlemeler eşliğinde bir düzenleme altyapısı bulunmaktaydı. Buna karşılık AB’de MiFID düzenlemesinde türev ürünlere ilişkin önemli bir düzenleme olarak esas teşkil etmekteydi. 94 Pittsburgh Zirvesi Liderler Bildirgesi, 24–25 Eylül 2009 Erişim: https://ms.hmb. gov.tr/uploads/2018/11/9.–Leaders–Summit–Pittsburgh–September–24–25– 2009–T%C3%BCrk%C3%A7e–%C3%87eviri.pdf
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1