435 TBB Dergisi 2024 (174) Utku SARUHAN bir boyutta türev sözleşmelerde önemli bir unsur teşkil eden teminat kavramı da eşya hukukunun rehin ilkelerine tabidir. Bu sözleşmelerde normal bir borçlar hukuku sözleşmesine ilaveten risk unsurunun karakteristik bir nitelik taşıması, bu sözleşmelerin alanında uzman kişilerce hazırlanmaları sonucunu doğurmuştur. Kamu hukuku perspektifinden baktığımızda, türev sözleşmelerin organize türev piyasalarda işlem görmeleri durumunda, düzenleyici idari otoritelerin farklı yönlerden incelemesine tabi olduğuna dikkat çekmek gerekmektedir. Organize piyasalarda bu işlemleri gerçekleştirmek için hem katılımcıların hem piyasa işleticilerin lisans sahibi olmaları gerekmektedir. Lisans sahibi olmak ve işlem gerçekleştirmek, borsa otoritesi ve idari otoriteler yönünden risk, mevzuata uyum (compliance) ve işlem aracılığı durumunda küçük yatırımcıların korunması yönünde bilgilendirme yapma yükümlülükleri ve çıkar çatışmalarının önlenmesi gibi farklı kamusal müdahalelere konu olmaktadır. Diğer bir yandan işlem gerçekleştiren tarafın sermaye yeterlilikleri ve risk rasyoları sebebiyle gerçekleştirecekleri işlemlere ilişkin olarak çeşitli alanlardan müdahalelere yer verilmektedir (Örn. Bankacılık düzenlemeleri).111 Özellikle dünyada 2008 Küresel Krizinin bir tetikleyicisi olarak türev araçların sınırsız işlem hacmi büyümesi esas alındığında, devletin finansal piyasaların sağlıklı ve etkin işlemesine yönelik ödevi kapsamında türev piyasalara kamu hukuku müdahaleleri artmıştır. Bu müdahalelerin organize piyasalar ile birlikte tezgâhüstü piyasalara da nüfuz ettiği göz önüne alındığında türev sözleşmeler hukukunun geneline yönelik bir müdahale söz konusu olduğu değerlendirilmelidir. Bu durumun somut bir olasılığı, bir finansal kuruluşun türev sözleşmelerden kaynaklı olarak iflâs durumuna düşmesinin sistemik risk yaratarak makro ihtiyati sonuçlarının doğabilecek olmasıdır. Bu durumdan hareketle klasik bir özel hukuk sözleşmesi niteliği taşısa da kamu hukuku, tüketici hukukunun bir kolu olarak addedebileceğimiz yatırımcıların/finansal tüketicilerin korunması hukuku, idari düzenleyici otoritelerin yaptırımlarından kaynaklı olarak kamu hukukundan ciddi bir regülasyon altında, piyasa koşulları altında kendiliğinden regüle edilmiş özel hukuk sözleşmelerinden oluşan tü111 Maxim M. Proshunin, “Public Securities and Derivatives Law as Branch of the Financial Law”, RUDN Journal of Law, 2019, Vol. 23(4), s. 533 – 545, s. 539.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1