462 Radyasyonla Çalışan İşçilerin Çalışma Süreleri ve Fazla Çalışma isterse zamlı ücret almak yerine, fazla çalıştığı sürelerin karşılığında serbest zaman kullanmayı talep edebilecektir. İşçiye sağlanacak serbest zamanın süresinin sözleşmelerle arttırılması mümkündür; ancak bu sürelerin azaltılması mümkün değildir.36 İşverenin, işçinin serbest zaman kullanma talebini reddedemeyeceği savunulur.37 Bununla beraber serbest zamanın, işçinin işverene önceden yazılı bildirimi üzerine, işin ve işyerinin gereklerine uygun şekilde işverenin belirleyeceği tarihten itibaren iş günlerinde aralıksız kullandırılması gerekir (Yön. m. 6/2-3).38 Serbest zaman, işçinin sağlığının korunması amacıyla verilen bir dinlenme süresidir. İş Kanunu, serbest zamana, farazî çalışma süreleri arasında yer vermemiştir. İşçi serbest zamanı işverenin otoritesi altında olmaksızın dilediği yerde geçirebilecektir. Bu nedenle Türk Hukuku’na göre serbest zaman, fiilî ya da farazi çalışma süresi sayılmaz39. Ayrıca belirtelim ki işçinin zamlı ücret yerine, serbest zaman kullanımı sadece normal fazla çalışmalar için geçerlidir. Şöyle ki zorunlu nedenlerle fazla çalışmayı düzenleyen 42. maddenin son fıkrasında ve olağanüstü nedenlerle fazla çalışmayı düzenleyen 43. maddenin son fıkrasında, bu çalışmanın karşılığı bakımından zamlı ücrete ilişkin düzenlemelerin uygulanacağı belirtilmiş; fakat serbest zamana ilişkin dördüncü fıkraya atıf yapılmamıştır.40 Mevzuatımızda bazı işlerde ise fazla çalışma yapılamayacağı veya bazı işçilere fazla çalışma yaptırılamayacağı düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesinin altıncı, dokuzuncu ve onuncu fıkrası ile İş Kanunu’na İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği’nin yedinci maddesinde yer alır. Bu düzenlemeler içinde çalışmamız bakımından önem arz eden hüküm, İş Kanunu’nun 41. maddesinin altıncı fıkrasında yer alan, 63. maddenin 36 Soyer, s. 802; Süzek, s. 850. 37 Soyer, s. 802; Süzek, s. 848; Çelik/Caniklioğlu/Canbolat/Özkaraca, s. 761; Mollamahmutoğlu/ Astarlı/Baysal, s. 1322; Caniklioğlu, s. 184; Narmanlıoğlu, s. 41. Ayrıca karş. Ercan Akyiğit, “Yeni İş Yasasında Normali Aşan Çalışmalar”, TÜHİS, Mayıs 2005, s. 22. 38 Soyer, s. 804; Çelik/Caniklioğlu/Canbolat/Özkaraca, s. 761. 39 Öktem Songu, s. 404. 40 Süzek, s. 851-852; Çelik/Caniklioğlu/Canbolat/Özkaraca, s. 745. Bu konuda getirilen eleştiriler için bkz. Soyer, s. 804. Aynı doğrultuda Caniklioğlu, s. 183; Öktem Songu, s. 404-405.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1