45 TBB Dergisi 2024 (174) İbrahim H. SEYDİOĞULLARI mektedir. Belirtilen uyuşturucu maddelerin her birinin yasa dışı ticareti mümkündür ve suç geliri elde edilebilir.12 Yasal olanaklarla tedarik edilemeyen uyuşturucu maddelere dönük tüketim arzuları, gayriresmi girişimciler tarafından karşılanmaktadır. Uyuşturucu maddelerin yoğun talebine dönük istikrarlı tedarik çabası, Smith’in davranışsal “girişimci” kuramında vücut bulur.13 Kapitalist sistem eleştirisi yapan, uyuşturucu kaçakçılığı ve kara para aklama suçlarına farklı perspektiften bakan Naylor’un varsayımları da girişimci kurama ve köklerini Marksist felsefeden alan “çatışma” kuramına yakındır.14 İktisat biliminden kriminolojiye devşirilmiş olan “rasyonel seçim” kuramında, kişilerin bekledikleri ekonomik fayda ile almaları muhtemel cezayı karşılaştırdıkları ve kâr elde etmelerinin yasal faaliyetlerle mümkün olmaması veya uzun sürede gerçekleşmesi ihtimalinde suç davranışına girdikleri varsayılır.15 Suç fiilinden dolayı bir kez yakalanmak, toplum tarafından etiketlenmeye yol açıp, eylemlerin sürekliliğini sağlayabilir. Bu görüş de “damgalanma/etiketlenme” kuramında hayat bulur.16 Dolayısıyla uyuşturucu kaçakçılığı suçunun birden fazla kuramla anlaşılabileceğini söylemek mümkündür. 12 Türkiye örneği için bkz. Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun, Kanun Numarası: 2313, Kabul Tarihi: 12.06.1933 RG: 24.06.1933/2435, m. 19: Birinci maddede isimleri yazılan uyuşturucu maddeler haricinde olup ilmi tetkikat neticesinde mazarratı tebeyyün eden ve toksikomani tevlit eyleyen diğer zehirlerin dahi, bu kanun hükümlerine tabi olacağı Cumhurbaşkanı kararıyla Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti tarafından tayin ve ilan olunur. 1933 yılından bu yana 1000’in üzerindeki doğal, yarı doğal ve sentetik uyuşturucu madde, Kanun kapsamına alınmıştır. Bu çalışmanın yapıldığı tarih itibariyle son Cumhurbaşkanı kararı, 23 Aralık 2023 gün ve 32408 sayılı Resmî Gazete’de ilan edilmiştir. 13 Dwight C. Smith, “Paragons, Pariahs, and Pirates: A Spectrum-Based Theory of Enterprise”, Crime & Delinquency, 26(3) US 1980. 14 R. Thomas Naylor, Wages of Crime: Black Markets, Illegal Finance and The Underworld Economy, Cornell University Press, Itaca 2004, s. 18. 15 Gary S. Becker, “Crime and Punisment: An Economic Approach”, The University of Chicago Press Journal of Political Economy, 76(2) Chicago 1988, s. 178. 16 Ruken Macit, “Uyuşturucu Satıcıları: Damgalanmışların Suç ve Ceza Anlayışı”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 20(2) 2017, s. 189.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1