150 12-15 Yaş Arası Suça Sürüklenen Çocukların Kusur Yeteneğinin Tespitinde Yaşanan Sorunlar birlikte kültürel farklılıklar da önemli bir etkendir. Anglosakson etkisi bulunan ülkelerde kusur yeteneğinin tespiti için düzenlenen en düşük yaş sınırı 7-10 arasında iken, Kıta Avrupa hukuku ve Sovyet etkisindeki ülkelerde bu sınır 13-15 yaşı bulmaktadır. Çocuk, ergen ve erişkin kavramları arasında net sınır çizmek mümkün değildir. Bunun da etkisi ile ülkeler arasında küçüğün kusur yeteneğine ilişkin kriterler farklılıklar içermektedir. Örneğin Suudi Arabistan’da kusur yeteneği açısından kız ve erkek çocuklar arasında ayrım yapılmış ve kusur yeteneğinin varlığı için puberte kıstas alınmıştır. Bu düzenlemede İslam hukukunun da etkisi bulunmaktadır.74 Yaşa bağlı kusur yeteneğinin değerlendirilmesindeki ayrımlar da ülkeler arasında farklıdır. Örneğin Hollanda, İngiltere ve Japonya gibi ülkelerde kusur yeteneğine ilişkin asgari yaş bulunmakta olup asgari yaşın üstü için ayrıca ayrıma gidilmemiştir. Ancak Avustralya, Yeni Zelanda ve Romanya gibi ülkelerde Türkiye’deki gibi kusur yeteneği için en düşük yaş belirlenmiş ancak bu yaşın üstündeki çocuklar da kendi içinde yaşa göre ayrılmıştır. Örneğin Romanya için bu ayrım 14-16 olup bu yaş ayrımındaki çocukların kusur yeteneğinin tespiti için ek değerlendirme yapılması gerekmektedir. Yaş küçüklüğü nedeniyle kusur yeteneğinin tespiti için yapılması gereken değerlendirme İtalya, Almanya gibi ülkelerde yaş sınırının üstündeki tüm çocuklara uygulanmaktadır. Ancak ülkemizde kusur yeteneğine ilişkin değerlendirme sadece 12-15 yaş arasında rutin aranmaktadır. Bir başka farklılık da kusur yeteneği değerlendirilen çocuklara ilişkin hukuki karinedir. Örneğin Güney Afrika’da 10-14 yaş arasındaki çocuklarda kusur yeteneği değerlendirilirken karine olarak kusur yeteneğinin bulunmadığı kabul edilir. Kusur yeteneği değerlendirilirken 10-14 yaş arasındaki çocuğun kusur yeteneğini olmadığına dair karinenin aksinin gösterilmesi gerekmektedir.75 Türk Hukukunda ise ceza kanununda düzenlenen istisnai haller dışında bütün insanların kusur yeteneğine sahip ol74 Don Cipriani, Children’s rights and the minimum age of criminal responsibility: a global perspective, Routledge, 2016, s.105-109 75 Anthony L. Pillay, “The Minimum Age Of Criminal Responsibility, İnternational Variation, And The Dual Systems Model İn Neurodevelopment”, Journal Of Child & Adolescent Mental Health, 2019, 31(3), s.224-234.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1