154 12-15 Yaş Arası Suça Sürüklenen Çocukların Kusur Yeteneğinin Tespitinde Yaşanan Sorunlar V. KUSUR YETENEĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Yukarıda da değinildiği üzere 12 yaşından küçük çocukların kusur yeteneğinin var olmadığı kabul edilir. Ancak erken ve orta ergenliği dönemine denk gelen 12-15 yaş arasındaki çocukların kusur yeteneğinin işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayabilme ve bu fiille ilişkili davranışlarını yönlendirme yeteneğinin değerlendirilmesi hükmü TCK’da yer almaktadır. Kusur yeteneğinin belirlenmesi için kişinin ruhsal durum muayenesinin yapılması ve bilişsel, sosyal, duygusal ve ahlaki gelişiminin tespit edilmesi gerekmekte olup çocuğun detaylı bir şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir. 93 Değerlendirmede dikkat edilmesi gereken bir husus da ergenin bir davranışın hukuki ve toplumsal normlara göre doğru/yanlış ayrımını yapmasının sadece bilişsel bir yetenekle yani zeka düzeyi ile ilişkili olmayıp aynı zamanda çevre ile etkileşim içerisindeki duygusal ve sosyal olgunlaşması ile de doğrudan ilişkili olmasıdır.94 Bu değerlendirmede çocuğun fiilin toplumsal normlara uygun bir davranış olmadığını kavrayışı, yasalara uyma kapasitesi, dürtüselliği, psikososyal olgunluğu, akran baskısının olası etkilerine tepkisi, empati yapma becerisi, içinde bulunduğu aile ve akran grubunun normları, fiil dışındaki genel karakter yapısı, çevresel koşulları, kişilik özellikleri, olası ruhsal hastalığı, saldırganlığa karşı reaktif tutumu değerlendirilir. 95 Kusur yeteneği değerlendirilirken çocuğun içinde bulunduğu sosyal çevrenin dikkatle değerlendirilmesi önem arz etmektedir. Çocuk suçluluğunun toplumsal bir olgu olarak ele alınması gerektiği vurgulanmaktadır. Bazı çocukların kaotik aile ve sosyal ortam ile birlikte suçu normal olarak görmesi söz konusu olabilmektedir. 96 Düşük sosyoekonomik düzey, ebeveynin yokluğu, suçun yüksek olduğu bölgede büyüme ve suça maruz kalmanın suça sürüklenen çocuklar için risk faktörü olduğu bilinmektedir. 97 Özetle 93 Anne Kramers-Olen, “Neuroscience, Moral Development, Criminal Capacity, And The Child Justice Act: Justice Or İnjustice?”, South African Journal of Psychology, 2015, C.45 S.4, s.466–479.https://doi.org/10 .1177/0081246315603633 94 Pillay, s.224-234 95 Peter Ash, “But He Knew İt Was Wrong: Evaluating Adolescent Culpability”, Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law Online, 2012, C.40 S.1, s.21-32. 96 Güngör Çabuk, “Çocuk Suçluluğu Bağlamında Çocuğu Suça İten Nedenler”, Sosyal Politika ve Sosyal Hizmet Çalışmaları Dergisi, 2022, C.3 S.1, s.129-142. 97 Alexander Trinidad/Laura Vozmediano/Cesar San-Juan, “Environmental Factors İn Juvenile Delinquency: A Systematic Review Of The Situational Perspectives’ Literature”, Reviewing Crime Psychology, 2020, s.240-266.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1