155 TBB Dergisi 2024 (175) Kemal SARUHAN - Yunus SARUHAN suça sürüklenen çocuğun kusur yeteneğine ilişkin değerlendirme için hem çocuğun gelişim seyri hem aile, okul ve arkadaş çevresi başta olmak üzere içinde yetişmiş olduğu çevre hem de ruhsal durumunun somut olayın niteliği de göz önüne alınarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Ancak tüm detaylı değerlendirmelere rağmen somut olayda kişinin kusur yeteneğini belirlemenin objektif ve kesin bir tekniği bulunmadığı unutulmamalıdır. 98 Hakeza kusur yeteneğinin var-yok gibi dikotomik bir ayrım ile tespit etmek daha da güç olup kişinin fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayabilmesi de süreklilik gösteren bir niteliktir. 99 Çocuğun ilgili fiilin hukuki anlam ve sonucunu algılayıp algılamadığını belirleyecek tartışmasız bir test olmadığı gibi kusur yeteneğinin değerlendirilmesine ilişkin de hatalara neden olabilecek unsurlar bulunmaktadır. Bunların başında suça sürüklenen çocuğun değerlendirildiği an ile ilgili fiil arasında geçen süredir. İşlenen fiil ile değerlendirme arasında geçen sürenin uzaması fiziksel, bilişsel ve duygusal gelişimin hızlı olduğu bu dönemde çocuğun gelişim basamaklarında farklı bir noktada olmasını sağlayabilir. İşlenen fiil ile çocuğun değerlendirilmesi arasında sürenin uzamasının olumsuz bir başka etkisi de bekleme süreci içerisinde çocuğun ebeveynleri veya çevresinde bulunan diğer yetişkinler tarafından işlediği fiil ile ilişkili kınanma ve davranışın toplum normlarına uygun olmadığına bu davranışının yerine nasıl davranması gerektiğine dair ikaz edilmiş olma ihtimalidir. Tüm bu bilgilendirme ve uyarıların çocuğun fiile ilişkin hukuki anlam ve sonuçlarına ilişkin yargılamasını da etkileyecek dolayısı ile adli değerlendirmenin çocuğun olay anındaki fiile ilişkin hukuki anlam ve sonuçlarına ilişkin yargılamasını değerlendirmesini olumsuz etkileyecektir. Değerlendirmenin sağlıklı olmasının önündeki bir diğer engel de soğuk ve sıcak bilişlere ilişkindir. Kısaca sıcak bilişler kişinin değer yargıları, duyguları ve motivasyonları ile ilişkili bilişsel süreçleri tanımlarken, soğuk bilişler ise duygu yükü bulunmayan bilişsel süreçlere atıf yapmaktadır. 100 Fiili işlediği sırada çocuğun bulunmuş olduğu 98 Pillay, s.91–101. https://doi .org/10.2989/17280583 .2015 .1040412 99 Ash, s.21-32. 100 Thomas E. Gladwin/Bernd Figner. ““Hot” Cognition And Dual Systems: İntroduction, Criticisms, And Ways Forward” In Neuroeconomics, Judgment, And Decision Making, Psychology Press, 2014, s.157-180
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1