173 TBB Dergisi 2024 (175) Cengiz Ozan ÖRS uca eklenmesiyle sit tanımı oluşturulmuştur.3 Buna karşın Sözleşmelerde sit tanımlanırken, sitin çeşitli disiplinler bakımından ifade ettiği değer, doğa ve/veya insan ürünü olma, homojenlik gibi unsurlar sayılmıştır. Sitin ilk kez4 tanımlandığı Mülga 25.4.1973 tarihli, 1710 sayılı Eski Eserler Kanunu’nda (EEK) sit “homojen oluşları ve özellikleri tarihi, estetik, artistik, bilimsel, ekolojik, etnografik, ebedi veya efsanevi önemleri bakımından korunmaları ve değerlendirilmeleri gereken, tabiatın veya tabiatla insanların müşterek eseri olan topografik bölgeler” olarak tanımlanmıştı (m.1/4).5 EEK’nın sit tanımı uluslararası sözleşmelerdekine daha yakın bir tanımdır. Sitin daha hukuksal bir tanımı ise öğretide UMAR/ÇİLİNGİROĞLU tarafından yapılmıştır. Buna göre sit, “özelliklerini ister doğaya ister doğayı insan emeğinin az ya da çok işlemesine borçlu olsun; tarihsel, bilimsel ve benzeri yönlerden taşıdığı özellikler nedeniyle tüm olarak korunup değerlendirilmesinde kamu yararı bulunan yeryüzü parçasıdır”.6 B. Unsurları Sitin kültürel veya doğal önem, alansal nitelik, homojenlik olarak üç ana unsuru göze çarpmaktadır. 3 Umar/Çilingiroğlu, s. 46. 4 Dördüncü ve son Asarı-ı Atika Nizamnamesi olarak EEK’nın yürürlüğe girişine kadar (R.G: 6.5.1973 – 14527) uygulanan, AYM’nin 6.7.1965 tarihli, E: 1965/16, K: 1965/41 sayılı kararı gereğince kanun niteliğinde olan 23.04.1906 tarihli Asar-ı Atika Nizamnamesi, tarihi çevrenin alan ölçeğinde korunmasına ilişkin yetersiz hükümlere sahip olup doğa varlıkları ve doğal çevrenin korunmasına ilişkin düzenlemelere ise sahip değildi. Bkz. Ahmet Mumcu, “Eski Eserler Hukuku ve Türkiye”, AÜHFD, Ankara 1969, C. 26, S. 3, (EEH 1969), s. 66 vd; Ahmet Mumcu, “Eski Eserler Hukuku ve Türkiye”, AÜHFD, Ankara 1971, C. 28, S. 1, (EEH 1971), s. 65; Necva Akçura, “Türkiye ve Eski Eserler”, Mimarlık, Ankara 1972, S. 106, (Türkiye ve Eski Eserler), s. 41; Besim Çeçener, “Kentleşme Açısından Eski Eser ve Çevre Korumasında İmar Mevzuatı”, Mimarlık, Ankara 1972, S. 108, (Eski Eser ve Çevre Koruması), s. 47; Halit Çal, “Osmanlı Devletinde Asar-ı Atika Nizamnameleri”, Vakıflar Dergisi, Ankara 1997, S. XXVI, s. 391-400. 5 EEK’nın sit tanımında sayılan disiplinler UNESCO 1969 tanımında sayılan disiplinler ile büyük ölçüde örtüşmektedir. Bkz. dipnot 1. 6 Umar/Çilingiroğlu, s. 48. Benzer bir tanım için bkz. Kahraman Berk, “Türkiye’de Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının Hukuki Rejimi ile Uygulama Sorunları”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, İstanbul 1999, C. 19, S. 1-2, s. 203.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1