174 Sit Kavramı ve Bir Alanın Sit Olarak Belirlenmesi (İdare Hukuku Açısından Bir İnceleme) 1. Kültürel veya doğal önem Sitin Dünya Mirası Sözleşmesinde tarihsel, estetik, etnolojik veya antropolojik değerlerinden; Avrupa Mimari Mirasın Korunması Sözleşmesindeyse tarihsel, arkeolojik, sanatsal, bilimsel, sosyal veya teknik bakımlardan dikkate değer olduğundan bahsedilmiştir. Sit, farklı disiplinleri ilgilendiren kendine özgü özelliklerini yalnız doğaya borçlu olabileceği gibi doğa ile birlikte insan emeğine de borçlu olabilir.7 Bazen de sit, doğa ve insanın birlikte yaratılmasına katkıda bulundukları birlik ve uyumdur.8 KTVKK’nın sit tanımında bir alanın sit niteliği yönünden aranan en önemli koşul, oluştukları ve geliştikleri dönemin sosyal, kültürel ve ekonomik ilişkilerinin yapı ve alanları içermesidir.9 Böylece sit, kültürel veya doğal öneme10 sahip alanlardır. 2. Alansal nitelik Dünya Mirası Sözleşmesi ve KTVKK tanımlarında sitin alansal, Avrupa Mimari Mirasının Korunması Sözleşmesindeyse topografik11 niteliğine yer verilmiştir. Sit, topografik bir bölge (alan); yani yeryüzü parçasıdır.12 Sit, yüz ölçümsel bir alanı ifade ettiğinden çoğu kez “sit alanı” tamlamasıyla da ifade edilmiştir. Alansal niteliği sit ile taşınmaz kültür/tabiat varlığı ayrımında daha somut göreceğiz. 7 Umar/Çilingiroğlu, s. 46. 8 Muhlis Öğütçü, Çevre Kolluk İşlemleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, DEÜSBE, İzmir 2000, s. 37. 9 Emre Madran, Nimet Özgönül, Kültürel ve Doğal Değerlerin Korunması, Mimarlar Odası, Ankara 2005, (Kültürel ve Doğal Değerlerin Korunması), s. 15. 10 Kültürel veya doğal önemin kendisini gösterdiği sit ölçütleri için bkz. II. Bölüm (Sebep Öğesi). 11 Fransızca sözcükler topographie ve topographique, eski Hellen dilinde “yer, alan, ülke” anlamlarına gelen topos sözcüğü ile yazmak, yazarak anlatmak anlamındaki graphein sözcüğünden esinlenerek türetilmişlerdir. Bkz. Umar/Çilingiroğlu, s. 47. 12 Umar/Çilingiroğlu, s. 47. Yeryüzü parçası arazi kavramının da unsurudur. Arazi, toprak, iklim, topografya, ana materyal, hidroloji ve canlıların degisik oranda etkisi altında bulunan yeryüzü parçasıdır (5043 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu m.2). Bir diğer tanıma göreyse arazi, sınırları hukuki ve geometrik yöntemlerle belirlenmiş yeryüzü parçasıdır (Tapu Sicil Tüzüğü m.9). Arazi kavramı sit türlerinde daha çok doğal sitleri ilgilendirir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1