181 TBB Dergisi 2024 (175) Cengiz Ozan ÖRS 4. Kentsel Arkeolojik Sit Kentsel arkeolojik sitler, insan varlığının devam ettiği, yaşayan bir yerleşme içinde artık var olmayan bir kültüre ait izlerin, arkeolojik değerlerin görüldüğü alanlardır.36 Varlığı önceden bilinen ya da sonradan ortaya cıkan arkeolojik kalıntılar, alanda yer alan kentsel dokuyla birlikte kentsel arkeolojik siti oluştururlar.37 Bu alanlarda, tarihi kentlerin alt katmanlarında yer alan arkeolojik verilerin tarihi doku ile birlikte korunması söz konusudur.38 Yönetmelik tanımına göre kentsel arkeolojik sit, KTVKK kapsamına giren arkeolojik sitlerle birlikte korunması gerekli kentsel dokuları içeren ve bu özellikleri ile bütünlük arz eden alanları ifade eder (TKVSTTY m 3). 702 sayılı İlke Kararındaysa39 aynı tanımın sonuna “korumaya yonelik ozel planlama gerektiren alanlar” ibaresi eklenerek bir tanım oluşturulmuştur. Bu noktada kentsel arkeolojik sit ile karma sit40 ilişkisine de değinmek gerekir. Kentsel arkeolojik sit biçiminde bir koruma statüsü düzenlenmemiş olsaydı, bu alanlar hem kentsel sit hem de arkeolojik sit olarak belirlenecekti. Bu yönüyle kentsel arkeolojik sit, mevzuatta tanımlanmış bulunan tek karma sit statüsüdür denebilir. Mevzuatta açıkça tanımlandığından ve koruma/kullanma koşullarına ilişkin ayrı bir ilke kararına da konu edildiğinden, bir noktadan sonra bu koruma statüsünü de diğer sit türleri (kentsel, arkeolojik, tarihi, doğal) gibi bir sit türü olarak kabul etmek gerektiğini düşünüyoruz. 5. Tarihi Sit Kentsel, arkeolojik, kentsel arkeolojik sit türleri gibi tarihi sit de KTVKK’daki sit tanımında örtülü olarak işaret edilmiş ancak açıkça düzenlenmemiştir. Kanunun sit tanımındaki önemli tarihi hadiselerin cereyan ettiği yerler ibaresi tarihi siti ifade eder. TKVSTTY tanımına 36 Madran/Özgönül, Kültürel ve Doğal Değerlerin Korunması, s. 29; Perihan Dönertaş, Yaşar Selçuk Şener, “Kentsel Arkeolojik Sitlerin Tanımlanması ve Kavramsal Olarak İrdelenmesi”, Akademik Sanat, Ankara 2023, S. 20, s. 67. 37 Dönertaş/Şener, s. 64. 38 Zeynep Ahunbay, “Arkeolojik Alanlarda Koruma Sorunları Kuramsal ve Yasal Açılardan Değerlendirme” TÜBA-KED, 2010, S. 8, (Arkeolojik Alanlar), s. 106. 39 KTVKYK’nın 15.04.2005 günlü ve 702 sayılı Kentsel Arkeolojik Sit Alanları Koruma ve Kullanma Koşulları İlke Kararı. R.G.: 12.06.2005 – 25843. 40 Karma sit için bkz. İlerisi.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1