183 TBB Dergisi 2024 (175) Cengiz Ozan ÖRS ve potansiyelleri nedeniyle kırsal sitin ayrıca düzenlenmesi gerekir. Çünkü kırsal yerleşmelerin kendilerine özgü niteliklerini korumaları için yeterli tanım ve korumaya yönelik araçlara gereksinim vardır.46 KTVKK ve ikincil mevzuatında kırsal site yer verilmediğinden, kırsal sit niteliği taşıyan alanlar kentsel sit ile birlikte ya da yalnızca sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanı (eski sınıflandırmada III. derece doğal sit) olarak belirlenmektedir.47 7. Kültürel peyzaj Öznel ve belirsiz bir niteliğe sahip48 peyzaj terimiyle ilgili hukuksal bir tanım ortaya konulmak istenirse, peyzajdan, farklı öğelerinin tanzim edilmesi, biçimlerinin içerdikleriyle ya da renklerinin etkisiyle pitoresk veya estetik bir bütün oluşturdukları ülke parçası anlaşılmalıdır. Bir peyzaj tamamıyla doğal öğeler içerebileceği gibi bütünlüğü içinde yapılar, harabeler hatta kentsel öğelere de yer verebilir. Peyzaj, doğal ya da insan eliyle işlenmiş olsun, insanın etrafındaki görüntüyü oluşturur.49 Avrupa Peyzaj Sözleşmesindeyse peyzaj, “özellikleri, insan ve/veya doğal faktörlerin etkileşimi ve eylemi sonucunda insanlar tarafından algılandığı şekliyle oluşan bir alan” olarak tanımlanmıştır (m.1). Peyzaj, doğal ve kültürel bir değer olarak doğa ile kültürün kavşak noktasında bulunmaktadır.50 Tüm peyzaj alanlarının kültürel öğeleri vardır. Ancak, bir alanın kültürel peyzaj niteliği kazanması için doğa ve insan birlikteliğinin zaman içerisinde önemli ürünler vermesi ve bu ürünlerin uyum içerisinde olması gerekir.51 Bu yönüyle kültürel peyzaj, peyzaja göre daha dar bir kavramdır. Kültürel peyzaj kavramının ortaya çıkışı, UNESCO Dünya Mirası Sözleşmesi uygulamasında görülmektedir.52 46 Madran/Özgönül, Kültürel ve Doğal Değerlerin Korunması, s. 33. 47 İkinci duruma Muğla İlinin Menteşe İlçesine bağlı Kentsel Sit ve III. derece doğal sit statülerine sahip Karabağlar Yaylası örnek verilebilir. 48 Bu konuda ve peyzaj kavramıyla ilgili ayrıntılı açıklamalar için bkz. Öğütçü, Çevre Kolluk İşlemleri, s. 41 vd. 49 Aktaran Öğütçü, Çevre Kolluk İşlemleri, s. 42. 50 Öğütçü, Çevre Kolluk İşlemleri, s. 42. 51 Madran/Özgönül, Kültürel ve Doğal Değerlerin Korunması, s. 34; TMMOB Mimarlar Odası, Kültürel Peyzaj, Haz: Emre Madran, Ali Haydar Alptekin, Ankara 2009, s. 100. 52 1972’de Sözleşmenin kabul edilmesinden beri karma kültürel ve doğal miras, yapı toplulukları ve onların doğal çevresi tartışılmıştır. İlk yıllarda doğal ve kültürel miras arasındaki denge Sözleşmenin sit tanımındaki “doğa ve insanın ortak eserleri” ibaresinde ele alınmış; Dünya Mirası Komitesi yıllarca bu öğenin hangi terim
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1