199 TBB Dergisi 2024 (175) Cengiz Ozan ÖRS (kentsel, arkeolojik, kentsel arkeolojik, tarihi sit) olarak tescili kararı almaya yetkili idari makam KVKBK Müdürlüğü değil, KVKBK’dır. Müdürlüğün Kurul yerine sit kararı alması yetki unsuru yönünden hukuka aykırıdır.128 Yetki unsurundaki sakatlık sonradan verilen onay veya icazetle giderilemeyeceğinden,129 Kurulun sonradan toplanarak sit kararına icazet vermesi, sit kararını yetki yönünden hukuka uygun hale getirmeyecektir. TVKBK’nın doğal sit kararıysa ayrıca ele alınmalıdır. Bakanlığın onay yetkisi İl Müdürlüklerine devredildiğinden, İl Müdürlüğü TVKBK kararı olmadan doğrudan doğal sit kararı alabilir mi? Doğal sit kararının oluşmasında iki irade söz konusudur. Bu iradelerden birincisi sit tescil kararına yönelikken ikincisiyse tescil işlemini tamamlayan onaya yöneliktir. Asıl düşünsel irade sahibinin TVKBK olduğu da söylenebilir. Zira, TVKBK kendisine sunulan tespit raporuyla bağlı olmayıp raporu değerlendirmesi sonucu bir karar alacaktır (KATTY m. 17/1-a). Onaya ilişkin iradenin doğrudan doğal sit tescil kararı alması, kararı yetki yönünden sakatlar. Bu noktada hiyerarşi gücüne de kısaca değinmek istiyoruz. Hiyerarşi, aynı kamu tüzel kişiliği içinde astı üste bağlayan bir derece ve kademe silsilesinin mevcudiyetidir.130 Hiyerarşi gücü, hiyerarşik üste astın işlemlerini tekemmülünden önce incelemek, emir ve direktif vermek, tekemmülünden sonra da değiştirme, düzeltme ve iptal etme yetkileri verir.131 İşlemi onayıp onamama da hiyerarşi gücündendir.132 128 Sancakdar’a göre, buradaki hukuka aykırılık konu yönünden yetkisizlik olup yetki tecavüzü oluşturur. Bkz. Sancakdar/Yağcı/Taşyıldız/Çırak, s. 809. Ayrıca bkz. Dnş. 14. D., T. 16.4.2018, E:2015/1060, K:2018/2707; Dnş. 14. D., T. 15.11.2018, E:2016/10657, K:2018/6669; Dnş. 6. D., T. 3.12.2019, E:2019/8083, K:2019/12771. Kararlar için bkz. Kazancı, (E.T.: 29.02.2024). Bu kararlara konu hukuki uyuşmazlıklarda Müdürlükçe gerçekleştirilen işlemler sit kararı olmayıp ilgililerce taşınmazın sitten çıkartılması ya da taşınmazın korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı tescilinin kaldırılması başvuruları üzerine başvuruların reddi işlemleridir. Danıştay söz konusu kararlarında, yetkide paralellik ve usulde paralellik ilkelerine gönderme yaparak KBK’ca değerlendirilerek bir karar verilmesi gerekirken bu konuda yetkisiz makam olan Müdürlük tarafından işlem tesis edildiğinden anılan işlemlerde yetki yönünden hukuka uyarlık bulunmadığına karar vermiştir. 129 Lütfi Duran, İdare Hukuku Ders Notları, İstanbul 1982, (İdare Hukuku Ders Notları), s. 401; Erkut, İdare Hukukunda Yokluk Teorisi, s. 87. 130 İsmet Giritli, Amme İdaresi Teşkilatı ve Personeli, İÜHFY no: 212, İstanbul 1963, s. 14. 131 Giritli, s. 15; Metin Günday, İdare Hukuku, 10. baskı (Aynı baskı), İmaj Yayınevi, Ankara 2015, s. 137, s. 83-84; Gözler, İdare Hukuku Cilt I, s. 253, 255. 132 Günday, s. 83.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1