318 Avukatın Hapis Hakkına İlişkin Yargıtay Kararlarının Eleştirisi lem bulunmadığından mahsuptan söz edilemez. Bunun önemli pratik sonucu; hakimin takas hakkını kendiliğinden göz önünde bulunduramaması ve yargılama taraflarından birinin takas def’ini ileri sürmek zorunda olmasıdır, itiraz niteliğindeki mahsubu ise hakimin re’sen dikkate alması gerekir.52 TBK m. 144’te sayılan haller dışında takasın hüküm doğurması alacaklının rızasına bağlı değildir. Ayrıca alacakların çekişmeli olması ise takas hakkının kullanılmasını engellemez (TBK m. 139/II). Takas geçmişe etkili olarak her iki borcun takas edilebilecekleri anda sonuçlarını doğuracağı için faiz ve ceza koşulu gibi temerrüde bağlı sonuçlar ortadan kalkar (TBK m. 143/I).53 Bu özellikler takası daha pratik bir imkân haline getirmektedir. Gökyayla’nın ifade ettiği üzere; verme borcunun konusunun para olduğu ihtimalde avukat, takas hakkını kullanarak müvekkilin para alacağını kısmen veya tamamen ortadan kaldırılabilir.54 Avukat şekle bağlı olmayan, tek taraflı ve varması gerekli yenilik doğurucu55 tasarrufi irade beyanı ile; müvekkil adına tahsil ettiği ve iade ile yükümlü olduğu parayı, müvekkilden olan ücret alacağı ile takas edebilir. Bu yaklaşım, hem para alacağının niteliğine uygun hem de pratik olması nedeniyle uyuşmazlıkları azaltacaktır. Konumuz bakımından her iki alacağın da para olması takas için alacakların türdeş olması koşulunu sağlar (TBK m. 139/I). Yine takas için gerekli olan alacakların karşılıklı olması koşulunun (TBK m. 139/I) sağlanması için, tarafların alacaklarının aynı hukuki ilişkiden doğması şart olmadığından avukatın hapis hakkı bakımından yapılan tartışmalar bertaraf edilmiş olur. 52 Yrg. 23. HD 05.04.2016 E. 2015/1518 K. 2016/2131 (https://mevzuat.sinerjias.com. tr/. ET 02.07.2024); Koller Alfred, “Die Verrechnung nach schweizerischem Recht”, recht 2007-Zeitschrift für juristische Weiterbildung und Praxis, Heft 3, s. 102. 53 Bkz. Pierre Tercier/Pascal Pichonnaz/Murat Develioğlu, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Oniki Levha, İstanbul 2016, s. 479. Dolayısıyla takas beyanı sonuçlarını ilerideki bir tarihte doğurabileceği gibi, geçmişe etkili olarak da doğurabilir. 54 Emre Gökyayla, Avukatlık Sözleşmesinin Avukatın Azli ve İstifasıyla Sona Ermesi, Seçkin, Ankara 2007, s. 110. 55 Bu irade beyanı bazen bozucu (çünkü borcu ve borç ilişkisini sona erdirebilir), bazen değiştirici (çünkü yalnızca alacak miktarı değişebilir) yenilik doğuran bir haktır. Konuyla ilgili bkz. Fahrettin Aral, Türk Borçlar Hukukunda Takas, Savaş, Ankara 1994, s. 1 vd.; Selahattin Sulhi Tekinay/Sermet Akman/Haluk Burcuoğlu/Atilla Altop, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Filiz, İstanbul 1993, s. 1020; Tercier/Pichonnaz/Develioğlu, s. 470.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1