401 TBB Dergisi 2024 (175) İlknur KAYA Elbette kavramın toplumdan topluma ve zaman içinde giderek değişmesi muhtemeldir.38 Kavrama ilişkin bu nitelikler ise hakimlerin takdir yetkilerini kullanırken, her somut olay temelinde değerlendirme yapmalarını, kamu düzenine aykırı kabul edilen bir hususun zaman içinde değişmiş olup olmadığını tespit etmelerini gerektirmektedir.39 İsviçre ve Fransız hukuklarındaki mahkeme kararları incelendiğinde mahkemelerin uyuşmazlığı çözerken, bir toplumdaki öznel düşünce ve tutumları ile başvuruyu gerçekleştiren kişinin amacını değil40, başvuru konusu markanın sözlük anlamı ile bu markanın hedef tüketici kitlesi (bazen de toplumun tamamı) tarafından nasıl anlaşıldığını dikkate aldığı görülmektedir.41 Bu bağlamda; toplumun düzgün işleyişi için gerekli ilkelerin ihlalini, şiddeti, suçu, ırkçılığı, uyuşturucu tüketimini teşvik eden, politik veya dayanışmacı ifadeler içeren markaların kamu düzenine aykırı olduğu konusunda tereddüt bulunmamaktadır.42 II. GENEL AHLAK KAVRAMI İsviçre hukukunda Engel, genel ahlakı (bonnes moeurs)43 tıpkı kamu düzeni gibi muğlak, zamana ve toplumdan topluma değişiklik gösteren, yalnızca müstehcen davranışlarla ilgili olmayan, tarafların ya da hâkimin öznel görüşlerinden bağımsız, adil ve makul insanların ortalama görüş ve davranışları olarak açıklamaktadır.44 38 Catzeflis, 249; Memişoğlu, s. 748. 39 Jeauneau, s. 265; Memişoğlu, s. 746-747; Catzeflis, 249; Gouëzel, n.12. 40 Memişoğlu, s. 746-747. 41 Fransız hukukunda Binctin, s. 583; Gaumont-Prat, s. 224; Roujou de Boubée, n.42; Gouëzel, n.12; İsviçre hukukunda Catzeflis, 249 42 İsviçre hukukunda Catzeflis, 249; Dessemontet, s. 337; Fransız hukukunda Binctin, s. 583; Gaumont-Prat, s. 224; Jeauneau, s. 69; Roujou de Boubée, n.42; Gouëzel, n.12. 43 “Mœurs” (ahlak) sözcüğüne “bonnes” (iyi) sıfatının eklenmesi, her ahlaki veya etik ilkenin kavramı oluşturamayacağını ve sadece belirli bir değere sahip olan veya ulaşabilen ilkelere atıfta bulunulması gerektiğini gösterir. Bu ilkelerin açıklanması veya tanımlanması, Kanunun lafzının önerdiği bu niteliğin kısmen yansıtılmasını mümkün kılacaktır. Nitekim Le Grand Robert de la langue française’te “bonnes mœurs”, “ahlak (morale) tarafından dayatılan ve tarafların sözleşmeleriyle dışına çıkamayacakları kurallar bütünü”; “morale” ise “belirli bir toplumdaki ahlaki alışkanlıklar ve değerler bütünü” olarak tanımlanmaktadır. Catzeflis, s. 389; Açıklanan nedenlerle biz de çalışmamızda “genel ahlak” kavramını kullanmayı tercih ediyoruz. 44 Engel. s.115
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1