61 TBB Dergisi 2024 (175) Ayşegül POLAT evlilik başvurusunu içlerinden birisinin yerleşim yerindeki evlendirme memuruna yapabilecekleri hükme bağlanmıştır. Bu şekilde eski kanunun 98. maddesinde73 yer alan ve eşitlik ilkesine aykırılık teşkil eden kural terkedilmiştir.74 Yargı kararlarına konu teşkil eden ve çok tartışılan bir diğer husus ise, evli kadının soyadı meselesidir. Zira aile birliği için ortak bir aile adının olmasının gerekip gerekmediği tartışması bir yana bırakılsa dahi ortak aile adı için sadece kadınların soyadını değiştirmek zorunda kalması her daim tartışma konusu olmuştur.75 Kadının soyadına ilişkin ilk düzenleme 1926 tarih ve 743 sayılı MK’nın 153. maddesinde “Karı, kocasının aile ismini taşır” şeklinde yer almaktaydı. 1997 yılında yapılan değişiklik ile kural geçerliliğini devam ettirmekle birlikte kadına kocasının soyadından önce kendi soyadını taşıma hakkı verilmiştir. Söz konusu değişim kadın lehine görünse de eşitlik ilkesinin tam olarak sağlanması noktasında yetersiz kalmıştır. Maddenin iptaline ilişkin olarak AYM’ye yapılan başvuru76 reddedilerek hüküm bu haliyle yürürlükte kalmıştır. Ne var ki bu düzenleme tüm eleştirilere rağmen 4721 sayılı TMK’nın 187. maddesinde77 de aynen korunarak yürürlüğünü sürdürmüştür.78 Kanunda yer alan bu düzenleme gerek iç hukukumuza gerekse Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ve Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılma Sözleşmesi’ne (KKAOKS) aykırılık teşkil etmekte, eşlerin evlenme ve boşanma esnasında eşit hak ve yükümlülüklere sahip olması gerektiği teminatını sağlamamaktaydı.79 73 743 sayılı Medeni Kanun Madde 98: “Beyan için evlenecek erkeğin ikametgahı belediyesine müracaat olunur.” 74 Ebru Ceylan, “Yeni Türk Medeni Kanunu’na Göre Kadının Hukuki Durumu”, İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, İstanbul 2016, C.2, S.1, s.86 75 Özge Yücel, “Medeni Hukuk Açısından Toplumsal Cinsiyet, Şiddet ve Ayrımcılık”, İçinde, (ed.) Gülriz Uygur, Nadire Özdemir, Hukuk ve Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022, s.346 76 AYM, 1997/61 E. 1998/59 K. ve 29.09.1998 tarihli Kararı 77 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu Madde 187: “Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır; ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir. Daha önce iki soyadı kullanan kadın, bu haktan sadece bir soyadı için yararlanabilir.” 78 Doğan, s.124 79 Ayşe Havutçu, Yasemin Kalkancı, “Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kararları Işığında Kadının Soyadı”, İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, İstanbul 2020, C.6, S.2, s.140,141
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1