5 TBB Dergisi 2025 (176) Mehmet Emin ÇAĞIRAN sorular ortaya çıkarmaktadır. Makalemizde 24 Mayıs kararının ortaya çıkardığı bu hukuki meseleleri tarafların karar öncesi sunduğu yazılı ve sözlü mütalaalar, Divan’ın kararı, Divan hâkimlerinin farklı veya muhalif görüşleri, Divan’ın önceki kararları ve doktrinde konuyla ilgili yaklaşımları dikkate alarak tartışacağız. Bu makale Divan’ın 24 Mayıs kararından önce aldığı ihtiyati tedbir kararlarını incelediğimiz makalenin6 devamı niteliğindedir. I. KARARIN HUKUKİ TEMELLERİ VE ÇERÇEVESİ A. Hukuki Temeller ve Durumda Değişiklik Şartı Öncelikle belirtmek gerekir ki bir davada Divan kendi inisiyatifiyle veya taraflardan birinin talebiyle şartlar öyle gerektiriyorsa birden fazla ihtiyati tedbir kararı alabilir. Keza “İhtiyati tedbirlerin alınmasına ilişkin bir talebin reddedilmesi, bu talebi yapan tarafın aynı davada yeni olaylara dayanarak yeni bir talepte bulunmasını engellemez”.7 Dolayısıyla bu davada Güney Afrika’nın art arda tedbir talebinde bulunması ve Divan’ın kısa süre içerisinde dördüncü kararını vermesi uygulamada nadir olsa da Divan’ın yargılama usulüne uygundur. Hukuki gerekçelerin değerlendirilmesine genel bir tespitle başlayacak olursak, 24 Mayıs 2024 kararı bir ihtiyati tedbir kararı olarak 2024 yılının Ocak, Şubat ve Mart aylarında alınan ihtiyati tedbir kararlarıyla aynı hukuki temele dayanmaktadır. Zaten Divan da kararında bu hususta teferruata girmeden Statü’nün 41. maddesini anmakta ve önceki kararlarına atıfta bulunmaktadır. Ancak, 24 Mayıs kararının daha önce üç defa tedbir kararı verilmiş bir davada dördüncü karar olması sebebiyle hukuki temellerini genel olarak önceki kararlara atıfla izah etmek yeterli değildir. Zira yeni bir karar tabiatıyla önceki kararları kısmen veya tamamen iptal eden ya da değiştiren bir karar olacaktır. İç Tüzüğe göre Divan’ın böyle bir karar alması davaya konu olan durumda önceki kararların iptalini veya değişikliğini gerektiren bir 6 Mehmet Emin Çağıran, “Soykırım Sözleşmesi’nin Gazze’de Uygulanması Davasında Uluslararası Adalet Divanı’nın İhtiyati Tedbir Kararı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 172. Sayı, 2024 Mayıs-Haziran, s. 327-365. 7 UAD İç Tüzük, madde 75, §§ 1 ve 3.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1