14 Soykırım Sözleşmesinin Gazze’de Uygulanması Davasında Uluslararası Adalet Divanı’nın İlave İhtiyati Tedbir Kararı Genel olarak bakıldığında, İsrail’in işaret ettiği kötüye kullanma veya istismar etme temayülünün son dönemlerde başka davalarda da söz konusu edilmiş olduğu görülmektedir. Bunun en bariz örneği Soykırım Sözleşmesi’yle benzer uzlaşma maddesi ihtiva eden Her Türlü Irk Ayrımının Ortadan Kaldırılmasına Dair Sözleşmenin (CERD) bir meseleyi UAD önüne getirmenin aracı olarak birden fazla davada kullanılmasıdır. 2008 yılında Gürcistan’ın CERD’in uygulanmasıyla ilgili Divan’a Rusya’ya karşı yaptığı müracaattan sonra aynı Sözleşmenin uygulanmasıyla ilgili dört dava daha açılmıştır.29 CERD 1969 yılında yürürlüğe girmiştir ve 2024 itibariyle 182 devlet taraftır. CERD uygulamayı denetlemek için özel bir komite kurmuştur. Bireysel ve devletler arası şikâyetler bu komite tarafından kabul edilmekte ve incelenmektedir. Sözleşmenin yürürlüğe girmesinden yaklaşık kırk yıl sonra bazı taraf devletlerin görevini yapmaya devam eden komite yerine UAD’ye başvurmaya başlamaları dikkat çekicidir. Divan kararlarının hukuki bakımdan bağlayıcı olması, meselenin uluslararası gündeme gelmesi ve siyasi tesirleri bakımından komite kararlarına göre daha bilinir olması başvuruların sebepleri arasında sayılabilir. Bunun yanında bir diğer sebep de bir ihtilaf veya çatışmanın tarafı olan devletin kendisi açısından avantajlı olduğunu düşündüğü yargı yolunu kullanmak istemesidir. Tabiatıyla bunun için meselenin en azından bir yönüyle CERD’in yorum ve uygulanmasına dair olması gerekir. Gürcistan v. Rusya Davası Soykırım Sözleşmesi ve CERD ile ilgili bu değerlendirmelerimizi açıklayan tipik bir örnektir. Başlangıcı Sovyet29 Application of the International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination (Georgia v. Russian Federation) (2008); Application of the International Convention for the Suppression of the Financing of Terrorism and of the International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination (Ukraine v. Russian Federation) (2017); Application of the International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination (Qatar v. United Arab Emirates) (2018); Application of the International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination (Armenia v. Azerbaijan) (2021); Application of the International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination (Azerbaijan v. Armenia) (2021). Bütün bu davaların dayanak noktası CERD, madde 22’dir. Bu maddede taraf devletler arasında Sözleşme’nin yorumu ya da uygulanmasını ilgilendiren ve Sözleşme’de belirtilen usuller dâhilinde halledilemeyen herhangi bir ihtilaf, taraflar bir diğer çözüm yolunda uzlaşamazlarsa, ihtilafın tarafların biri tarafından UAD’ye götürülebileceği öngörülmektedir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1