s. 239-285 TBB Dergisi 2025 (176) BLOKZİNCİRİ UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YÖNTEMLERİNİN UYGULANACAK HUKUK KURALLARINA ETKİSİ VE LEX CRYPTOGRAFIA İLİŞKİSİ* THE EFFECT OF BLOCKCHAIN DISPUTE RESOLUTION METHODS ON APPLICABLE LAW RULES AND THE RELATIONSHIP WITH LEX CRYPTOGRAPHIA Elçin AKTAN** Özet: Bir ülkeyle yersel bağlantısı bulunmayan (delocalized) ve merkezsiz/merkeziyetsiz (decentralized) yapısı nedeniyle mahkemelerin milletlerarası yetkisini belirleyen geleneksel yetki kuralları, blokzincirine dayalı akıllı sözleşmelerin doğasına uygun değildir. Yetki tesisinin yapılabildiği hallerde blokzincirinin değişime uygun olmayan işlem sicili, mahkeme tarafından verilen kararların icra edilmesi noktasında işlevsiz kalmaktadır. Geleneksel kuralların işlevsizliği ve sistemin dışa kapalı yapısı, doktrini sisteme özgü alternatif uyuşmazlık çözüm metotları üzerinde çalışmaya yöneltmiştir. Bu çalışmada, blokzinciri uyuşmazlık çözüm yöntemleri olarak ifade edilen ve genellikle merkeziyetsiz özerk kuruluşlar (MÖK) tarafından oluşturulan çevrimiçi tahkim, kitle kaynaklı uyuşmazlık çözüm yöntemleri (Crowdsourcing) ve yapay zekâ destekli çözüm yöntemleri olarak gruplandırılan bu yöntemler, Los Angeles- Sagewise, Kleros- Aragon- Jur grubu ve Akıllı Tahkim- Open Law: Open Court uygulaması gibi örneklerle incelenmiştir. Son olarak çalışmada, blokzincirine dayalı akıllı sözleşmelerden doğan uyuşmazlıklarda blokzinciri uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin akıllı sözleşmelere özgü kuralların oluşmasındaki etkisi ve Lex Cryptographia kavramı ele alınmış ve milletlerarası özel hukuk açısından değerlendirilmiştir. * Bu makale yazarın doktora tezinden türetilmiştir ve hiçbir kurum ve kuruluşu bağlamamaktadır. ** Bilkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Özel Hukuk Doktora Öğrencisi, [email protected], ORCID: 0000-0002-2841-7823, Makalenin Gönderim Tarihi: 17.10.2024, Kabul Tarihi: 27.12.2024
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1