252 Blokzinciri Uyuşmazlık Çözüm Yöntemlerinin Uygulanacak Hukuk Kurallarına Etkisi ve Lex Cryptografia İlişkisi bir uyuşmazlık çözüm yöntemi oluşturmasıyla başlamıştır.50 Çevrimiçi uyuşmazlık çözümleri temelini Bilgisayar Bazlı Uyuşmazlık Çözümünden (Computer Dispute Resolution (CDR)) almaktadır. Bilgisayar bazlı uyuşmazlık çözümü, uluslararası boyutlu ilişkilerde sözleşme taraflarını “what if” kalıbıyla düşünmeye yönlendirmekte, ortaya çıkan olası sonuçlar ve bu sonuçların getiri ve götürüsünü “karar ağacı analizi” (decision-tree analyses) denilen sistemle ortaya çıkarmaktadır. Bu tekniğe ek olarak vaka analizi (case analysis) tekniğiyle taraflara olası uyuşmazlıkta ortaya çıkabilecek mahkeme kararları öngörülmeye çalışılmaktadır. Benzer olarak optimizasyonla ilgili analiz (optimization-related analysis), müzakerenin olası sonuçlarını incelemek ve daha önce belirlenen karar ve çözüm kriterlerine en uygun olanları tespit etmek için kullanılmaktadır. Aslında bilgisayar bazlı uyuşmazlık çözümünün temel amacı, bilgisayar modellerini müzakere aşamasında devreye sokarak olası anlaşmazlıkları ve bu anlaşmazlıkların olası çözümlerini ortaya koymaktır.51 Özellikle e-ticaretin gelişmesiyle çevrimiçi uyuşmazlık çözüm yöntemleri dillendirilmeye başlamıştır.52 Çevrimiçi uyuşmazlık yöntemleri, temelde alternatif uyuşmazlık çözümleri başlığı altındadır ve UNCITRAL tarafından “elektronik iletişim ve diğer bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı yoluyla anlaşmazlıkları çözme mekanizması” olarak tanımlanmaktadır.53 Teknolojinin uyuşmazlık çözümündeki temel rollerini, iletişimi desteklemek, belge ve bilgi alışverişini desteklemek, karar verme aşamasını desteklemek ve hatta bazı durumlar50 Schmitz/Rule, s. 114; Koulu, Riikka: “Blockchains and Online Dispute Resolution: Smart Contracts as an Alternative to Enforcement”, Script-ed, Volume 13, Issue 1, May 2016, s. 41, https://script-ed.org/article/blockchains-and-online-disputeresolution-smart-contracts-as-an-alternative-to-enforcement/ (Erişim Tarihi: 05.09.2023). 51 Nyhart, J.D., Computer Modeling in Dispute Resolution: An Overview, Dispute Resolution Forum, 1988, s. 11-15, Abstract, https://www.ojp.gov/ncjrs/virtuallibrary/abstracts/computer-modeling-dispute-resolution-overview (Erişim Tarihi: 11.11.2023). 52 Guillaume /Riva, s. 596. 53 UNCITRAL: “Technical Notes on Online Dispute Resolution”, United Nations, 2017, para. 24, https://uncitral.un.org/sites/uncitral.un.org/files/media-documents/uncitral/en/v1700382_english_technical_notes_on_odr.pdf (Erişim Tarihi: 29.01.2024).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1