253 TBB Dergisi 2025 (176) Elçin AKTAN da karar vermek olarak sayılmaktadır.54 Özellikle algoritma ve yapay zekâ55 kullanan yazılımların karar alma sürecine entegre edilmesiyle uyuşmazlık çözüm süreci tamamen çevrimiçi ortama taşınmıştır.56 Böylelikle bilgisayar bazlı yöntemler, çevrimiçi yöntemlere evrilmiştir. Geleneksel alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinde, özellikle tahkimde, hakem tarafından verilen kararların tenfizi aşamasında devlet yargısının yetkisi devam etmektedir.57 Bu anlamda verilen kararın bir ülkede tanınması ve icrasının gerekmediği, blokzincirine entegre bir sistemin oluşturulması fikri, gerek blokzincirinin kural olarak değiştirilemez oluşu gerekse de verilen kararların her halükârda zincire nasıl entegre edileceği konusunda yaşanan teknik zorluklar düşünüldüğünde bir ihtiyaç olarak görülmektedir. Bu nedenle, akıllı sözleşmeler, yapay zekâ, blokzinciri teknolojisi gibi teknolojik imkanların gelişmesiyle çevrimiçi uyuşmazlık modelleri farklı unsurlar barındırmaya başlamıştır. Doktrinde bu yöntemler “blokzinciri uyuşmazlık çözüm yöntemleri” olarak isimlendirilen58 bu yöntemlerde çevrim içi uyuşmazlık sürecinin blokzincirinin dijital ortamında yürütülmesiyle anlaşmazlığın tespitinden, fiili çözümüne ve son olarak oluşan kararın icrasına kadar akıllı sözleşmeler kullanılabilmektedir.59 Böylelikle, özellikle tüketicilerin dahil oldukları işlemlerde, hızlı, etkin ve esnek 54 Lodder, R. Arno, “The Third Party and Beyond: An Analysis of the Different Parties, in Particular the Fifth, Involved in Online Dispute Resolution”, Information and Communication Technology Law, Vol. 15, No. 2, 2006, s. 143 ve 152. 55 Yapay zekâ (Artificial Intellegence-AI), bir bilgisayarın veya bilgisayar kontrollü robotun genellikle akıllı varlıklarla ilişkilendirilen görevleri yerine getirme yeteneğidir. Terim sıklıkla akıl yürütme, anlamı keşfetme, genelleme yapma veya geçmiş deneyimlerden öğrenme yeteneği gibi insanlara özgü entelektüel süreçlerle donatılmış sistemlerin geliştirilmesi projesine uygulanır. 1940’larda dijital bilgisayarın geliştirilmesinden bu yana, bilgisayarların matematik teoremlerinin kanıtlarını bulmak veya satranç oynamak gibi çok karmaşık görevleri büyük bir ustalıkla yerine getirmek üzere programlanabileceği gösterilmiştir. Brittanica, https://www.britannica.com/technology/artificial-intelligence (Erişim Tarihi: 11.11.2023). 56 Bello, Adesina Temitayo, “Online Dispute Resolution Algorithm: The Artificial Intelligence Model as a Pinnacle”, The International Journal of Arbitration, Mediation and Dispute Management, Editör Stavros Brekoulakis, Kluwer Online, Volume 84, Issue 2 (2018), s. 159. 57 Guillaume /Riva, s. 603. 58 Guillaume /Riva, s. 602 vd. 59 Guillaume /Riva, s. 606.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1