276 Blokzinciri Uyuşmazlık Çözüm Yöntemlerinin Uygulanacak Hukuk Kurallarına Etkisi ve Lex Cryptografia İlişkisi devlet hukuklarının etkisi altından çıkmaya çalışması, bu ilişkiden doğacak olan uyuşmazlıkların da devlet yargısı dışında görülmesi gerektiği fikriyle tamamlanmaktadır. Bu anlamda, yersel irtibatın tespit edilememesi nedeniyle uygulanacak hukuk ve yetkili mahkeme tespitinde sorun yaşayan işlem tarafları, blokzincirine entegre çözüm yolları ve bu esnada kullanılabilecek kurallar bütününe erişmeye hatta bu kuralları bizzat yaratmaya yöneltilmektedir. Bu gerekçeyle, özellikle önem arz eden kripto ekonomi aktörlerinden MÖKler yoluyla ortaya atılan merkeziyetsiz adalet fikrinin yakın gelecekte daha fazla öne çıkacağı düşünülmektedir. Devletin yetki alanından uzaklaşılan bu kripto ekonomi dünyasında alana özgü, blokzincirine entegre edilebilecek kuralların oluşması ve gelişmesi sürpriz olmayacaktır. Yukarıda sayılı gerekçelerle merkeziyetsiz adalet olarak isimlendirilen ve kripto ekonomisinin kalıcı hale gelmesindeki rolünün altı çizilen blokzinciri uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin, blokzincirine dayalı akıllı sözleşmelerden doğan uyuşmazlıklarda başta yetkili mahkemenin tespiti ve uygulanacak hukukun tespitinde sistemin doğası gereği oluşan sorunların aşılmasında önemli bir rol üstlenmesi mümkün olacaktır.180 Tarafların tıpkı yetkili bir mahkeme seçer gibi blokzinciri uyuşmazlık çözüm yöntemlerini sözleşmelerine bir kloz olarak derç etmeleriyle uygulanması mümkün olan bu sistemlerin, ilerleyen dönemde tıpkı Lex Mercatoria’nın181 oluşumu gibi sistemin kullanıcıları 180 Bununla birlikte, özellikle kitle kaynaklı blokzinciri uyuşmazlık yöntemlerinde jüri üyelerinin temel amacının ekonomik çıkarlarını koruyarak çoğunluğun haklı bulacağı uyuşmazlık tarafını öngörmek ve onun haklılığına dair karar vermek olduğu; bu şekilde verilen kararların adil olması beklenemeyeceği ifade edilmektedir. Benzer şekilde bu yöntemler, henüz asgari usûli teminatları da sağlamadığından eleştirilmektedir. Yazar burada sistem özelinde uyuşmazlığın ekonomik etkisine göre usuli teminatlara duyulan ihtiyacın değişeceğini anlatarak hukukun ekonomik analizi yöntemiyle blokzinciri uyuşmazlık çözümleri ve usulî teminatları ele almaktadır. Guillaume/Riva, s. 627 ve 631. 181 Lex mercatoria milletlerarası hukukta mevcut sınırlı maddî hukuk kurallarını tamamlamak için getirilen milletlerarası ticaret hukukuna özgü normlar bütünü olarak tanımlanmaktadır. Mousseron, J-M/ Raynard, J./Fabre, R./Pıerre, J-L, Droit Du Commerce International Droit: Droit international de l’entreprise, Lexisnexis 2012, s. 72. Bu kurallar, ikinci dünya savaşından sonra milletlerarası ticarî faaliyetlerin hız kazanması doğrultusunda milli hukukların yetersiz kalmasıyla gelişim göstermiştir. Yener Keskin, Cansu, Milletlerarası Ticari Sözleşmelerden Doğan Uyuşmazlıklarda Lex Mercatoria’nın Uygulanması, Ankara 2022, s. 26-27.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1