289 TBB Dergisi 2025 (176) Vahit DOĞAN minat veren (banka), asıl sözleşmenin taraflarından birisinin (lehtar) talebi üzerine, sözleşmenin diğer (muhatap) tarafına edimini sözleşmeye uygun olarak yerine getireceğini, hiç ya da gereği gibi yerine getirmez ise uğrayacağı zararı kendisinin karşılayacağını taahhüt etmektedir.1 Verilen teminat, şahsî teminat olmasına rağmen, teminat veren tarafın (banka, finans kuruluşları, sigorta şirketi vb.)2 ekonomik gücünün yüksek olması sebebi ile ilişkinin karşı tarafı kendini güvende hissetmektedir.3 Görüldüğü gibi teminat mektupları, birden fazla hukukî ilişkiden oluşmaktadır. Ancak teminat mektubunu verenin yükümlülüğü, başka bir borcun varlığına, geçerliliğine, dava edilebilir olup olmamasına bağlı olmayıp, tamamen bağımsızdır.4 Farklı söyleyişle iktisadî açıdan birbiriyle bağlantılı olan ilişkiler zinciri, hukukî açıdan birbirinden bağımsızdır. Bu sebeple ilişkilerden birinin geçersizliği diğerlerinin geçerliliğine doğrudan etki etmeyecektir. Zira Teminat mektubu, ilişkinin iktisadi temelini oluşturan lehtar ile muhatap arasındaki borcun hiç veya sözleşmeye uygun olarak yerine getirilmemesi riskinden doğması muhtemel zarar ile ilgilidir. Bu sebeple de soyut borç vaadi olarak da kabul edilemez.5 Karmaşık yapıya sahip üç köşeli hukukî ilişkilerden olan teminat mektuplarında, taraflar arasında sözleşmelerin kuruluşu aşamasında, özellikle Türk bankacılık uygulaması sebebi ile bir kısım aksaklıklar ya1 Carsten Peter Claussen, Bank-und Börsenrecht, Handbuch für Lehre und Praxis, München 1996, s.198; Vahit Doğan, Banka Teminat Mektupları, b.6 Ankara 2020, s.25 vd. 2 Ülkemizdeki uygulamada, bankalar ile finans kuruluşları dışında kalan kurum ya da kuruluşların, üçüncü kişiler lehine teminat mektubu verdikleri görülmemektedir. Bu sebeple çalışmada, teminat veren olarak “banka” kavramı kullanılacaktır. 3 Teminat Kavramı ve Türleri hakkında geniş bilgi için bkz. Erden Kuntalp, “Teminat Kavramı, Teminat Türleri ve Bundan Doğan Sorumluluk”, Prof. Dr. Reha Poroy‘a Armağan, İstanbul 1995, s.(263-299.)266 vd.; Eugen A. ROESLE, Die internationale Vereinheitlichung des Rechts der Bankgarantien, Zürich 1983, s.2. 4 Peter O. Mülbert, Missbrauch von Bankgarantien und einstweiliger Rechtsschutz, Tübingen 1985, s.32; Jürgen Dohm, Bankgarantien im internationalen Handel, Bern 1985, s.57. 5 Abbas Samhat, J. Bankgarantie, (in. Münchener Kommentar zum HGB, band 6, Bankvertragsrecht, 5. Aufl. München 2024), Rn.4; Seza Reisoğlu, Banka Teminat Mektupları, Kontrgarantiler, b.4, Ankara 2003, s.31 vd.; Haluk Tandoğan, Borçlar Hukuku-Özel Borç İlişkileri, C.II, b.2, Ankara 1982, s.603.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1