315 TBB Dergisi 2025 (176) Vahit DOĞAN ğının öneride açıkça ifade edilmesi, problemin çözümüne katkı sağlayacaktır.68 Bankanın teminat mektubu önerisini hazırlayıp muhataba göndermesinden sonra, sözleşme dışı üçüncü kişi konumundaki lehtarın, teminat mektubu sözleşmesi ile ilgili herhangi bir tasarruf hakkından bahsedilemez. Zira lehtar bankanın öneri iradesini muhataba ulaştırmaktan başka bir görev üstlenemez. Bu sebeple, bankalar, lehtardan gelebilecek soyut nitelikli talepleri, özellikle risk düşümü taleplerini nazara alamazlar. Ancak yine Türk bankacılık uygulamasında, mektubun lehtar tarafından bankaya iade edilmesi hâlinde, risk düşümünün yapılabileceği, bu yönde bankacılık uygulamasının geliştiği kabul edilmektedir. Yargıtay da aynı yönde karar vermiştir. Kararda,69 “borcun ödenmesi üzerine... garanti alanın, taahhüdü muhtevi mektubu veren bankaya veya ona iade edilmek üzere fiili taahhüt edilen kimseye iade etmesi”nin risk düşümü yapılabilmesi için yeterli olduğu hükme bağlanmıştır. Kararda borcun ödenmesinden bahsedilmektedir. Oysa, teminat mektubu, lehtar ile muhatap arasındaki temel ilişkiden hukuken bağımsızdır. Yargıtay kararındaki bu kabul de, sözleşmelerin nisbiliği ilkesinin ihlâli anlamına gelecektir. Elbette teminat mektubu ile güvence altına alınan risk gerçekleşmemiş, yani lehtar muhataba borcunu ifa etmiş ise, teminat mektubu metninin bankaya iadesi, banka ile muhatap arasındaki dar ve teknik anlamdaki teminat mektubu ilişkisini sona erdirecektir. Riskin sona ermesinden sonra, teminat mektubu metninin bankaya kim tarafından iade edildiğinin önemi yoktur. Banka risk düşümünü yapmalıdır. Teminat mektubu metninin lehtarca iade edilmesi hâlinde, muhatabın bilvasıta teminat mektubu metnini iade ettiğinin kabul edilmesi isabetli olacaktır.70 68 Tabii ki bankalar, hazırlayacakları teminat mektubu önerilerinde mekanik araçlarla kolay çoğaltılamayacak nitelikli kağıtlar kullanabilirler. 69 İBK 13.12.1967 T. ve E. 1966/16-K. 1967/7. 70 Yargıtay kararlarında da aynı esas kabul edilmektedir. “Teminat mektubu vermekle bankalarca, lehtar ile muhatap arasındaki temel ilişkinden bağımsız, belirli bir yükümlülüğün yerine getirilmesi garanti edilmektedir. Teminat mektubunun muhatap tarafından değil de lehtar tarafından iadesi halinde bankanın mutlaka muhatabı durumdan haberdar etmesi, teminat mektubunun verilmesine sebep olan riskin ortadan kalktığını teyit etmesi, bu doğrultuda risk çıkışını gerçekleştirmesi zorunludur. Aksi taktirde bankanın teminat mektubuna bağlı sorumluluğu devam edecek olup somut olayda davalılara rücu edilmek istenilen alacak da bu
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1