22 Soykırım Sözleşmesinin Gazze’de Uygulanması Davasında Uluslararası Adalet Divanı’nın İlave İhtiyati Tedbir Kararı karar vermediği bir dava vesilesiyle yasaklamakla Kararın Hukuki Temelleri bölümünde değindiğimiz üzere Divan’ın yetkisi ve ihtiyatı tedbirlerin işlevleriyle ilgili tartışmalara kapı açmıştır. Tedbir İsrail ve karara muhalif olan hâkimler tarafından da şiddetle tenkit edilmiştir. Ancak, silahlı kuvvet kullanılmasına ilişkin tedbirin muhtevasını dikkate aldığımızda tenkitlerin haklı olmadığını ve Divan’ın oldukça hassas bir şekilde meşru müdafaa hakkı ile ihtiyati tedbir arasında denge kurduğunu söyleyebiliriz. Şöyle ki Divan Güney Afrika’nın teklifindeki “askeri operasyonlar” (military operations) yerine “askeri saldırı” (military offensive) ifadesini kullanmaktadır. Nüans önemlidir, çünkü operasyon terimi saldırı veya taarruz terimlerinden daha geniş kapsamlıdır ve askeri kuvvetlerin kullanıldığı her türlü faaliyet operasyon kapsamında değerlendirilir. Buna göre tedbir İsrail’in her türlü askeri faaliyetini yasaklamamakta, sadece saldırı olarak nitelendirilebilecek olanlar hedef alınmaktadır. Terör eylemlerini önlemek veya vukuu halinde mukabele etmek ve kovuşturma tedbirleri almak, vatandaşların can ve mal güvenliğini koruyan tedbirlere başvurmak, kısaca Filistinli sivillere yönelik saldırılar dışındaki bütün askeri faaliyetler kapsam dışıdır. Yoruma açık olmakla birlikte, tedbirin kaleme alınış şeklinden silahlı kuvvet kullanma yasağına konu itibariyle (ratione materiae) getirilen bir başka sınırlandırmadan da bahsedilebilir.45 Tedbirde yer alan “Gazze’deki Filistinlileri fiziki varlıklarını tamamen veya kısmen ortadan kaldıracak şartlar içerisine sokacak” ifadesi “diğer eylemler” yanında “askeri saldırıları” da tanımlıyor şeklinde anlaşılabilir. Bu yorumun kabul edilmesi halinde tedbir her türlü askeri saldırıyı değil, sadece soykırım riski ortaya çıkaracak saldırıları yasaklamaktadır. Kanaatimize göre böyle bir yorum Divan’ın meseleye yaklaşımı ve etki doğurma ilkesine ters düşmektedir. İhtiyati tedbirlerin amacı Soykırım Sözleşmesi’yle korunan hakların nihai hüküm verilinceye kadar telafi edilmez şekilde çiğnenmesini önlemektir. Divan’ın davanın bu aşamasında prima facie olarak kabul ettiği üzere Gazze’deki Filistin hal45 Tedbir kararda şöyle ifade edilmektedir: “Immediately halt its military offensive, and any other action in the Rafah Governorate, which may inflict on the Palestinian group in Gaza conditions of life that could bring about its physical destruction in whole or in part”.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1