329 TBB Dergisi 2025 (176) Ali KÖSE - Seher TEZERGİL 10 “giderek ilerleyen” ve rant kelimesi ise Fransız kökenli “rente” kelimesinden türetilmiş sözlük anlamı “getirim” olarak tanımlanır. Dolayısıyla progresif rant kavramı, “giderek ilerleyen getirim” biçiminde ifade etmek mümkündür.14 Progresif rant yönteminde de aktüeryal yöntemde olduğu gibi işlemiş dönem tazminat tutarı İş ş ö = İş ş ö ü formülü ile hesaplanır. Yöntemler arasındaki farklılık stokastik dönem tazminat hesabında ortaya çıkmaktadır. Bu dönemde yaşam olasılığı yaşam tablosundaki bakiye ömrün kullanılmasıyla hesaba dahil edilmektedir. Ancak burada gelirin aynı faiz oranı ile arttırılması ve yine aynı faiz oranında azaltılması sebebiyle gelecek yıllara ilişkin gelirlerde bir değişiklik olmayacak ve güncel gelir hesap tarihindeki gelire eşit olacaktır. Bu durumda hesaplamada faiz oranının etkisini yitirmiş olması nedeniyle hesaplamada kullanılacak gelirin, hesap tarihindeki gelir olarak belirlenmesi gerekmektedir.15 Yerleşik Yargıtay kararlarında, gelirin %10 oranında artırılması ve azaltılması uygulanması bilirkişi raporlarında hesaplamaların uzun tablolar şeklinde yer almasına neden 14 Kaya ve Karaman, s. 411. 15 Örnek olarak, 100 TL’nin %10 faiz ile bir yıl sonraki değeri (100x1,101) 110 TL olurken, bir yıl sonraki 110 TL’nin bugünkü değeri (110x1,10-1) yine 100 TL olacaktır. Bu nedenle gelirin aynı faiz oranı ile arttırılması ve yine aynı faiz oranında azaltılması neticesinde gelecek yıllara ilişkin gelirlerin bugünkü değeri hesap tarihindeki gelire eşit olacaktır. formülü ile hesaplanır. Yöntemler arasındaki farklılık stokastik dönem tazminat hesabında ortaya çıkmaktadır. Bu dönemde yaşam olasılığı yaşam tablosundaki bakiye ömrün kullanılmasıyla hesaba dahil edilmektedir. Ancak burada gelirin aynı faiz oranı ile arttırılması ve yine aynı faiz oranında azaltılması sebebiyle gelecek yıllara ilişkin gelirlerde bir değişiklik olmayacak ve güncel gelir hesap tarihindeki gelire eşit olacaktır. Bu durumda hesaplamada faiz oranının etkisini yitirmiş olması nedeniyle hesaplamada kullanılacak gelirin, hesap tarihindeki gelir olarak belirlenmesi gerekmektedir.15 Yerleşik Yargıtay kararlarında, gelirin %10 oranında artırılması ve azaltılması uygulanması bilirkişi raporlarında hesaplamaların uzun tablolar şeklinde yer almasına neden olmakta olup bunun yerine yukarıdaki açıklamaya istinaden, hesaplamada sadece hesaplama yapılan dönem sayısı ile gelir tutarının çarpılmasının yeterli olduğu açıktır. Bununla birlikte bu yönteme ilişkin hesaplama formülasyonunda, faiz oranının etkisini yitirmiş olması nedeniyle yerleşik Yargıtay kararlarında %10 ya da farklı herhangi bir oran ile hesaplama yapılması sonuçları etkilemeyecek ve dolayısıyla değiştirmeyecektir. olmakta olup bunun yerine yukarıdaki açıklamaya istinaden, hesaplamada sadece hesaplama yapılan dönem sayısı ile gelir tutarının çarpılmasının yeterli olduğu açıktır. Bununla birlikte bu yönteme ilişkin hesaplama formülasyonunda, faiz oranının etkisini yitirmiş olması nedeniyle yerleşik Yargıtay kararlarında %10 ya da farklı herhangi bir oran ile hesaplama yapılması sonuçları etkilemeyecek ve dolayısıyla değiştirmeyecektir. ö = ℎ ℎ ş ç ℎ ü ( ) ö = ℎ ş ç ℎ Ö ö ş ü ( ) şeklinde hesaplanır. V. Uygulama Yukarıda açıklanan hesaplama yöntemleri ekseninde cinsiyet, 20, 40 ve 60 yaş kırılımlarında, %10 maluliyet oranı ile TRH 2010 yaşam tablosu kullanılarak farklı faiz oranlarıyla hem bakiye ömür hem de tam hayat anüitesi yaklaşımlarıyla, asgari ücret gelir tutarı dikkate alınarak progresif rant yöntemi ve aktüeryal yönteme göre belirlenmiş olan sürekli iş görmezlik tazminat tutarları belirlenmiştir. Belirtilen bilgiler ekseninde her yöntem açısından ayrı ayrı yapılan hesaplamalar sonucunda 42 adet örnek tazminat tutarı Tablo 1 de gösterildiği şekilde elde edilmiş ve sonuçları karşılaştırılmıştır. Bununla birlikte elde edilen tazminat tutarlarının oransal değişimi Tablo 2 de verilmiş olup söz konusu örneklerden elde edilen şeklinde hesaplanır. 15 Örnek olarak, 100 TL’nin %10 faiz ile bir yıl sonraki değeri (100x1,101) 110 TL olurken, bir yıl sonraki 110 TL’nin bugünkü değeri (110x1,10-1) yine 100 TL olacaktır. Bu nedenle gelirin aynı faiz oranı ile arttırılması ve yine aynı faiz oranında azaltılması neticesinde gelecek yıllara ilişkin gelirlerin bugünkü değeri hesap tarihindeki gelire eşit olacaktır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1