347 TBB Dergisi 2025 (176) Çağatay ŞAHİN hükümleri metne eklenmemiştir. 108 madde kaldırılmış, 62 madde değişikliğe uğramış ve metne 36 fıkra veya terim eklenmiştir.29 1924 Anayasası’nın kabul edilmesi sürecinde Adliye Vekili olarak görev yapmış30 olan Mustafa Necati Bey’in bakanlığında Mecelle Tadil Komisyonu ile diğer komisyon çalışmaları devam etmiştir; ancak 3 Mart 1925’te kurulan Fethi Okyar hükümetinde Adliye Vekilliği görevine İzmir mebusu Mahmut Esat Bey getirilmiştir.31 Bununla beraber esasen Mahmut Esat Bey’in vekilliği döneminde çıkacak Ticaret Kanunu, Ceza Kanunu gibi birçok temel kanunun hazırlığının Mustafa Necati Bey döneminde başladığı bilinmektedir32. Mahmut Esat’ın Adliye Vekilliği görevine gelmesiyle Mecelle ile ilgili çalışmalara son verildiğine işaret eden Halıcı, bu görevlendirmeyle uzun vadeli bir program belirlendiğini ve 1930 sonuna kadar bu programa sadık kalarak çalışmaların yürütüldüğünü ifade etmektedir33. Görüldüğü üzere yeni kanun konusunda düzenlemenin hangi kaynağa dayanarak yapılacağı hususundaki politika, yarım asır boyunca benzer biçimde devam etmişse de Cumhuriyet’in ilanı, Halifeliğin Kaldırılması ve şer’i mahkemelerin ilgası gibi gelişmeler kanunlaştırma çalışmalarının istikametini açık ve net bir şekilde değişikliğe uğratan gelişmeler olmuştur. 29 Örneğin telefon yoluyla yapılan sözleşmelerin geçerli oluşu, dilsizlerin işaret dili yoluyla yaptıkları sözleşmelerin kabul edilmesine dair meseleler bunlar arasında gösterilebilir. Akyol, s. 536. 30 Özbudun 1924 Anayasası ile ilgili çalışmasında Mahmut Esat Bozkurt’un Recep Peker, Şükrü Saraçoğlu, Refik Koraltan gibi isimlerle Meclis üstünlüğünü en hararetle savunan isimlerden biri olduğunu ifade etmektedir. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın gelecekte kurucuları olacak isimleri ile Cumhuriyet Halk Fırkası’nın önemli bazı isimlerinin meclis üstünlüğü fikrinde birleşmeleri konusunda Özbudun tüm milletvekillerinin ortak arzusunun bu yönde olduğunu ifade etmektedir. Ergun Özbudun, 1924 Anayasası, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2012, s. 6. 31 Uyar’a göre Mahmut Esat Milli Mücadele döneminde kendisine yapılan Adliye Vekilliği teklifini geri çevirmiş ve hukuk alanında gördüğü eğitimin Türk adliyesinde radikal değişiklikler yapılmasını gerektirdiğini, bunların hayata geçirilmesinin o dönemin şartlarında mümkün olmadığını belirtmiştir. Hakkı Uyar, Sol Milliyetçi Bir Türk Aydını: Mahmut Esat Bozkurt, Büke Yayınları, İstanbul 2000, s. 72. 32 Eski, s. 116-117. 33 Mahmut Esat’ın adliye örgütünü düzenlemesindeki iki temel amaç mahkemelerden adil ve hızlı biçimde kararlar çıkmasını sağlamak ve adliye örgütünü halkın tüm üyeleri için erişilebilir hale getirmektir. Halıcı, s. 267.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1