350 “Türk’ün Ruhundan Doğan Kanunlar İsteriz”: Erken Cumhuriyet Döneminde Medeni Hukuk Yapımına Yönelik Üç Görüş ve Hukuk Politikasının Değişikliği Üzerine Bir Değerlendirme başarmaya borçluyuz. Şimdiye kadar geçen hizmetlerinize teşekkür eder ve komisyonların vazifelerine son veririm”.39 Hukukun bir sosyal dönüşüm aracı olarak kullanılması Mahmut Esat Bey’in hukuk söyleminde son derece belirgin bir unsurdur. Mecelle komisyonuna hitaben yaptığı konuşmada görüldüğü üzere hukuk, bir anlamda sosyal dönüşümün en önemli enstrümanı konumundadır. Mahmut Esat’ın özellikle medeni kanun alım sürecinde kullandığı sert pozitivist üslup en temel kanunların dahi birkaç saatlik tartışmalarla kabul edilmesi hukuk politikasındaki hızlı dönüşümün karar süreçlerine yansıması açısından önemlidir.40 Şüphesiz bir ülkenin içsel dinamiklerini kullanarak kendi kanunlarını yaratması yerine iktibas yoluna gitmesi, meşruiyet meselesi bağlamında resepsiyon kararının toplum tarafından ne derece benimsenmiş olduğunu tartışmaya açmaktadır. Türk resepsiyonun başarısı ise kanun alımında neden söz konusu kanunun benimsendiğini ortaya koymayı gerektirmektedir.41 Diğer bir deyişle yeni hukuk inşasına dair izlenecek yol, Mahmut Esat’ın bakanlığının ilk günlerinden itibaren kesindir. Hangi kanunun kabul edileceği konusu ise tartışmalıdır; ancak Code Civil’in eski olması, Alman Medeni Kanunu BGB’nin muğlak ifadeler içermesi, İtalyan Medeni Kanunu’nun özgün bir unsurun görülememesi İsviçre Medeni Kanunu’nun tercih edilmesinde önemli bir etken olmuştur.42 Bu hususta yeni olmasının yanında kavramların her39 Akyol’a göre burada Mahmut Esat’ın konuşmasındaki milli irade kavramı Rousseau felsefesinden etkilenerek kullanılmıştır. Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, Türk Medenî Hukuku Umumî Esaslar Cilt I, İstanbul Matbaacılık, İstanbul 1959, s. 79. 40 Akyol, s. 542-543. 1924 Anayasası ile ilgili görüşmelerde demokrasi ifadesi oldukça az kullanılmıştır; ancak Özbudun, anayasanın metni ve ruhu bakımından demokratik bir anayasa niteliği gösterdiğini ifade etmektedir. Özbudun’a göre bu anayasada tek parti rejiminin gelmesine yönelik herhangi bir işaret bulunmamaktadır. Öyle ki milli egemenlik ve meclis üstünlüğü vurgulanarak bir “temsilî demokrasi” inşa edildiğini söylemek mümkündür. Özbudun, s. 79. 41 Sevgi Kayak, “Türk Hukuk Tarihinde Medeni Hukuk Alanındaki Resepsiyon Sürecinin Meşruluğu”, Türk Hukuk Tarihi Kongresi Bildiri Kitabı, İstanbul 2012, s. 56. 42 Mehmet Akzambak, Atatürk’ün Devrimci Adalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurt, Kastaş Yayınevi, İstanbul 2000, s. 193. Medeni hukuk alanında kanunlaştırma hareketlerinin ilki 1794 yılındaki Prusya Devletleri Genel Land Kanunu ile başlar. Orijinal adı Allgemeines Landrecht für die preussisschen Staaten olan bu kanunlaştırmanın medeni hukuk yanında ceza ve idare alanına dair düzenlemeleri
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1