351 TBB Dergisi 2025 (176) Çağatay ŞAHİN kesin anlayabileceği şekilde açık olması ile hâkime geniş takdir yetkisinin verilmesinin bu metnin seçilmesinde etkili olduğu sıklıkla dile getirilmektedir.43 Ayrıca farklı kantonların geleneklerini uyumlu şekilde bir araya getirmeyi başarmış bu kanunun tercih edilme sebeplerinden birinin o dönemde başta Mahmut Esat olmak üzere “Lozanlılar” olarak bilinen kimselerin hukuk devrimine yön vermesi olduğu dile getirilmektedir.44 Türk hukukçuların İsviçre tahsilinin yanında BGB’deki gibi soyut bir üslup karşısında ZGB’nin esnek yapıya sahip olması ve teorik bir zemin oluşmadan gerçekleşen bu iktibasta örf hukuku yoluyla Türk hâkimlerin yabancılık unsurunu milli kültürle aşabileceğinin düşünülmesi burada bir etken olarak düşünülebilir.45 Gönensay ise bu konuda İsviçre Medeni Kanunu’nun anlaşılabilir olmasıyla ilgili dönemin Tokyo Üniversitesi profesörlerinden Louis Adolph Briedel’in de ihtiva ettiğini belirtmek gerekir. Code Civil, Code Civil Français veya diğer adıyla Code Napoleon ise bu kanundan sonra 1791 Anayasası’na uygun biçimde Napoleon tarafından ünlü Fransız hukkuçu Jean-Étienne-Marie Portalis’e hazırlatılmıştır. Bu kanunları sırasıyla 1811 yılında Avusturya Medeni Kanunu, 1900 yılında Alman Medeni Kanunu ve 1907 yılında İsviçre Medeni Kanunu takip etmiştir. Bunlar arasında yalnız İsviçre Medeni Kanunu’nun referandum yoluyla kabul edildiğini belirtmek gerekir. Mustafa Dural / Suat Sarı, Türk Özel Hukuku Cilt I Temel Kavramlar ve Medenî Kanunun Başlangıç Hükümleri, Filiz Kitabevi, İstanbul 2012, s. 21-24. 43 Ahmet Mumcu, Tarih Açısından Türk Devriminin Temelleri ve Gelişimi, İnkılap Kitabevi, İstanbul 1983, s. 143. Ocakoğlu bu konudaki çalışmasında İsviçre Medeni Kanunu ile ilgili çeviri çalışmalarının Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarında başlamış olduğuna dikkati çekmektedir. “Bu kanunun ilk tercümesini Haçeriyan Efendi, 1912 yılında Ceride-i Adliye’de yayınlamıştır. Alman Medeni Kanunu’nun da 1916 yılında tercüme edildiği bilinmektedir. Yani medeni kanun alanında ister kodifikasyon isterse resepsiyon şeklinde olsun yeni bir arayışın ayak izlerini duymamak elde değildir.” Ocakoğlu, s. 311. 44 Kurt Lipstein, “The Reception of Western Law in Turkey”, Annales de la Faculté de Droit d’Istanbul, İstanbul 1956, C. 5, S. 6, s. 13. Dikkat çekici bir şekilde Mahmut Esat aldığı eğitim ve dünya görüşü ile ilerici teklifler getirmiş bir kişidir. Özbudun Mahmut Esat’ın 1924 Anayasası görüşmeleri sırasında iki meclisli sistemi savunan milletvekilleri arasında bulunduğunu ifade etmektedir. Bursa mebusu Rıfat Bey görüşmeler sırasında çift meclisli kanunların süratle çıkarılabilmesi noktasında yavaşlatıcı bir unsur olarak görürken Mahmut Esat Bey ise cumhurbaşkanının meclisi feshetme yetkisini ikinci meclisin oyu alındıktan sonra alınması gerekli bir karar olarak görmektedir; ancak Meclis çoğunluğu bu görüşü kabul etmeyerek mutlak yetkili tek meclis geleneğini sürdürmüştür. Özbudun, s. 24 45 Serhan Yıldırım, 19. Yy. Alman Hukuk Teorisinin Tarih Bilinci Bağlamında Oluşumu ve Etkileri, Adalet Yayınevi, Ankara 2023, s. 135-136.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1