357 TBB Dergisi 2025 (176) Çağatay ŞAHİN pitülasyon ve azınlıklarla ilgili meselelerin çözülmesiyle ilgili olarak çok hukuklu sistemden tek hukukluluğa geçişin yolunu açmış ve diğer devletlerle ortak bir hukuk sistemine geçilmesini sağlamıştır.64 Diğer bir ifadeyle Batı hukukunun Türkiye’de kabul edilmesi girişimleri 19. yüzyılda birçok defa denenmesine rağmen65 iç hukukun esas yapısı nedeniyle sınırlı ve parçalı kalmıştır; ancak 1926’da başlayan hukuk resepsiyonu eski kanunların yürürlükten tamamen kaldırılması sayesinde önceki girişimlerden tamamen farklı ve başarılı olabilmiştir.66 Şüphesiz yüzyıllar süren İslam hukuku geleneğinden gelen bir toplumun kısa bir zaman içerisinde hukuk sisteminin değiştirilmesi, Romanizasyon yoluyla değiştirilmesi büyük siyasi çatışmaları beraberinde getirmiş ve bu çatışmada taraf olmak, radikal bir üslup kullanan kurucu kadro mensupları gibi Mahmut Esat’ın söylemine yansımıştır. Hukuk burada yasa koyucunun çıkardığı bir metin olmaktan çok, çağdaşlaşma hedefinde sosyal dönüşümü sağlamanın başlıca aracı olarak ifade edilmektedir. Burada hukukun ideolojiden bağımsız olamayacağının bilincinde olmak gerekmektedir, özellikle devrim dönemlerinde söz konusu üslup yeni sistem karşıtlarına karşı daha militanca bir tavır almaktadır. Böyle bir dönemin kadrosundan olan Mahmut Esat’ın ise yerli hukuk yapımını savunmak yerine yabancı hukuk alımını destekleyen söylemi ve eylemi, devrim dönemlerinin süratli atılım gerektiren doğalarıyla uyum içerisindedir. III. İSLAMCI, TÜRKÇÜ VE BATICI KANATLARIN HUKUK ALIMINA YÖNELIK POZISYONLARI Çalışmanın giriş bölümünde ifade edildiği gibi Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında kanun alımlarındaki karar alma süreçlerini herhangi bir muhalefetle karşılaşmayan bir süreç olarak görmemek gerekir. Buna yönelik ilk tespit yeni rejimin ilanı sonrası 64 Bozkurt (1988), 49-51. 65 Bu denemelerle ilişkili dikkat çekici bir kişilik olarak 1909’da Adliye Nezareti müşavirliğine getirilen, Osmanlı adli yapısının çağdaşlaşmasında önemli rol oynayan Kont Leon Ostrorog’u da anmak gerekmektedir. Kendisinin hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Mehmet Emin Elmacı, “Osmanlı Hukuk Reformunda Bir Öncü: Kont Leon Ostrorog”, OTAM Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Ankara 2011, S. 29, s. 1. 66 Lipstein, s. 12.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1