364 “Türk’ün Ruhundan Doğan Kanunlar İsteriz”: Erken Cumhuriyet Döneminde Medeni Hukuk Yapımına Yönelik Üç Görüş ve Hukuk Politikasının Değişikliği Üzerine Bir Değerlendirme boşanma, mülkiyet, sözleşme gibi hususlarda etkili bir araç olarak görmektedirler.88 Cevdet Paşa’nın fikriyatında siyasal sistemin ve devlet düzeninin doğrudan bir uzantısı olarak görülen medeni kanun, radikal kadro için “olması gereken” olarak kodlanmaktadır ve yeni devlet formunun gerekliliklerine göre değiştirilmesi istenmiştir. Bu yönüyle anayasadan dahi daha başarılı düzenlemelerden biri olan Medeni Kanun, kadın hakları alanındaki maddeleriyle 1934’te anayasal değişikliğin esas etkenlerinden birisini oluşturmuştur.89 Batılı olmayan ülkeler hep birlikte değerlendirildiğinde bu ülkeler arasında Batılı ülkeler ile ilk temasa giren ülkenin Osmanlı İmparatorluğu olduğuna işaret eden İnalcık’a göre Osmanlı’da Batılılaşma sürecini amaçları kendi içerisinde farklılaşan üç aşamada incelemek gereklidir. İlki Hristiyan Avrupa’dan silah ve alet alımına ağırlık veren aşama, ikincisi ise 17. yüzyılda okulların açıldığı sistemli temas dönemidir. Üçüncü dönem ise Batılı idari kurumları aktarma çabası olup Cumhuriyet dönemi “tam radikal laikleşme” olarak gerçekleştirmiştir.90 Benzer şekilde Ünal yüz yıllık süreçte Tanzimat’la başlayan kanunlaştırma hareketlerini ilki yerli menşeili kanunlar, ikinci kısım Fransız menşeili kanunlar ve üçüncüsü muhtelif menşeili müktebes kanunlar devri olarak kısımlara ayırmaktadır. Bu üç kısmın ilkinde kanun yapma tekniği alınmış iken ikinci kısımda Fransız kanunlarının iktibası yoluna gidilmiştir. Üçüncü ve son dönemde ise toplumsal yapıya ve sosyo-kültürel özelliklere en uygun Batı kanunun alınması bir politika olarak benimsenmiştir.91 88 Berkes, s. 531. Raiser’e göre Ehrlich ile anılan yaşayan hukuk (des lebenden Rechts) kavramı, hukuku toplumun güncel olarak deneyimleyerek oluşturduğu, yaşayan bir organizma şeklinde onu geliştirdiği bir kurgusal kavrama işaret etmektedir. Bunun dışında yaşayan hukuk kavramlaştırması Anglo-Amerikan hukuk düşüncesinde kitaptaki hukuk- eylem halindeki hukuk fikrine doğrudan sirayet etmiştir. Thomas Raiser, Grundlagen der Rechtsoziologie, Mohr Siebeck, Tübingen 2013, s. 74. 89 Berkes, s. 531-532. 90 İnalcık, s. 138-143. 91 Bunlar arasında 1917 Hukuk-i Aile Kararnamesi ilk kısım kanunlaştırma hareketlerinin gecikmiş son örneği konumundadır. Ünal, Mehmet. “Medenî Kanunun Kabulünden Önce Türk Aile Hukukuna İlişkin Düzenlemeler Ve Özellikle 1917 Tarihli Hukuk-i Aile Kararnamesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Ankara 1977, C. 34, S. 1, s. 204-205.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1